Powiat raciborski, gmina Nędza
(nazwa niemiecka: Lenczok, Kreis Ratibor)
Obszar dzisiejszego rezerwatu przyrody Łężczak wszedł w skład dóbr zakonu cystersów z Rud w czternastym stuleciu. Zakonnicy w starorzeczu Odry zbudowali system sztucznych zbiorników wykorzystywanych do hodowli ryb. Około 1783 roku przy drodze przebiegającej groblą między stawami Grabowiec a Brzeźniak cystersi wybudowali dwór myśliwski. W 1810 roku w wyniku kasaty dóbr kościelnych w Królestwie Prus majątek obejmujący dwór w Łężczaku przeszedł w ręce prywatne. Losy posiadłości związane były z dobrami rudzkimi i do 1945 roku należała ona do książąt raciborskich z rodu zu Hohenlohe-Schillingsfürst. Po zakończeniu drugiej wojny światowej majątek przejęło państwo polskie. Dwór przez kilka dekad wykorzystywany był jako leśniczówka. Następnie został opuszczony i zaczął popadać w ruinę. Losów zabytku nie zmienili kolejni prywatni właściciele. Budynek niezabezpieczony przed wejściem, zalewany przez wody opadowe powoli dosłownie się rozpada. Zniszczeniu uległy stropy i część ścian, w tym również murów obwodowych.
Dwór murowany z cegły, założony na planie prostokąta, potynkowany, podpiwniczony, dwukondygnacyjny z użytkowym poddaszem, nakryty dachem mansardowym z lukarnami. Fasada (elewacja południowa) pięcioosiowa, z centralnym głównym wejściem. Zniszczone elewacje zachowały ślady ozdobnych detali architektonicznych w postaci wydatnego gzymsu wieńczącego i obramień otworów okiennych i drzwiowych. Wnętrza dwutraktowe, z centralną przelotową sienią, w której zlokalizowano klatkę schodową. Zdjęcia z pierwszej połowy XX wieku pokazują, że pierwotnie dwór był dłuższy. W wyniku przebudowy przeprowadzonej prawdopodobnie w latach trzydziestych rozebrano zachodnią część dworu, być może z pomieszczeniami gospodarczymi. Na północny-zachód od dworu pozostałości budynku gospodarczego. Na północ od dworu, nad Babickim Stawem wznoszą się zabudowania dawnego folwarku.
Poniżej dla porównania:
Fotografia z „Oberschlesien im Bild” z 1929 roku.
Źródło: http://eksploratorzy.com.pl/viewtopic.php?f=76&t=367&p=142223&hilit=%C5%82%C4%99%C5%BCczok#p142223
Fotografia z „Oberschlesien im Bild” z 1934 roku.
Źródło: http://eksploratorzy.com.pl/viewtopic.php?f=76&t=367&p=142223&hilit=%C5%82%C4%99%C5%BCczok#p142223
Zabytki w Babicach
Do rejestru zabytków nie wpisano żadnego obiektu w Babicach. Dwór myśliwski został wpisany do rejestru zabytków z lokalizacją Racibórz-Markowice. Nr rej.: 1974/72 z 30.11.1972r.
Informacje praktyczne i dojazd
Dojazd komunikacją publiczną w okolice Łężczaka zapewniają pociągi relacji Rybnik – Racibórz zatrzymujące się na stacjach: Nędza (na północ od rezerwatu) i Racibórz Markowice (na południowy-wschód od rezerwatu). Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic DK921 do Rud i dalej DK919 w kierunku Raciborza. Na południowym krańcu wioski Babice najlepiej skręcić w prawo w ulicę Rybacką. Za przejazdem kolejowym znajduje się parking na którym można pozostawić samochód. Odległość: z Gliwic w jedną stronę niecałe 40 km. Z parkingu do dworu można dojść czerwonym szlakiem turystycznym (Szlak Husarii Polskiej z Będzina do Krzanowic).
Damian Dąbrowski,
Sierpień 2015 r.
