Powiat świdnicki, gmina Świdnica
(nazwa niemiecka Ludwigsdorf, Kreis Schweidnitz)
Zabytki w Bojanicach
Do rejestru zabytków w Bojanicach zostały wpisane:
- kościół fil. p.w. MB Częstochowskiej, 1524, pocz. XVIII, nr rej.: A/1788/1671 z 12.05.1966
- aleja jednorzędowa, do kościoła, 1 poł. XIX, nr rej.: A/3553/608/J z 30.05.1975
- aleja lipowa jednorzędowa, wokół kościoła, XVIII/XIX,
nr rej.: A/3555/610/WŁ z 28.05.1975
- aleja lipowa wielorzędowa, wzdłuż drogi na cmentarz, pocz. XX,
nr rej.: A/3554/609/WŁ z 30.05.1975
Ponadto w ewidencji zabytków uwzględniono m.in. zabudowania zespołu folwarcznego (nr 56): dwór (obecnie dom mieszkalny), dom mieszkalny pracowników folwarku, budynek mieszkalno-gospodarczy, oborę, stajnię, budynek gospodarczy (magazynowy), szpaler dębowo-jaworowy.
Miejscowość wzmiankowano w 1369 roku jako Lodewigesdorff, a w 1370r. pod nazwą Lodwici villa. W 1393 roku właścicielem Bojanic był Niklas von Betsch z Lutomii. W 1423 roku w dokumencie dotyczącym wsi wymieniono jego synów Kunza, Heinza i Niklasa. W 1510 roku Bojanice nabyła rodzina von Seidlitz. W 1510 i 1534 roku jako właściciela dóbr wymieniono Georga von Seidlitz, następnie jego potomków: w 1548r. – Hansa, w 1550r. – Georga, w 1568 i 1594r. Friedricha von Seidlitz. W 1599 roku majątek nabył Heinrich von Peterswalde z Makowic, który w 1607r. odsprzedał Bojanice Wolfowi von Rothkirch. W XVII wieku wieś składała się z dwóch działów. Jeden z nich należał do rodu von Schindel, a drugi von Tschirnhaus z Grodziszcza. W 1650 roku właścicielem Górnych Bojanic był Georg Heinrich von Schindel, a Dolne Bojanice w tym samym czasie znajdowały się w rękach Pani von Tschirnhaus. W 1694 roku cała wieś należała już do spadkobierców Georga Rudolpha von Schindel. W 1700 roku dobra były własnością Heinricha Adolpha von Schindel, po którym przejęła je jego żona Johanna Eleonora z domu von Kuhlhaus. W 1748 roku Bojanice posiadał Karl Heinrich baron von Seherr-Thoss z Makowic, następnie przed 1754 rokiem włości otrzymał w spadku jego syn Karl Ferdinand Siegmund von Seherr-Thoss ze Starego Lesieńca. Po nim właścicielem był brat Karl Wilhelm Peter z Makowic, a następnie ich siostra Maria Eleonora von Seherr-Thoss, zamężna von Prittwitz. W 1785 roku w miejscowości znajdował się kościół katolicki, szkoła, 2 folwarki, 11 gospodarstw kmieci, 24 zagrodników, 27 chałupników, 2 młyny wodne. Bojanice liczyły 434 mieszkańców. W 1830 roku właścicielem majątku był urzędnik Kindler. W Bojanicach wzmiankowano pałac, dziedziczne sołectwo, 3 folwarki, 75 domów, ewangelicki kościół i szkołę, browar, 2 gorzelnie, 2 młyny wodne. Miejscowość zamieszkiwały 532 osoby, w tym 46 wyznania katolickiego. W 1840 roku majątek za 82 400 talarów reńskich nabył kupiec Martin Websky. Jednocześnie zakupił on włości w Makowicach i Wieruszowie. Odtąd do 1945 roku dobra te należały do rodziny Websky. W 1845 roku w Bojanicach wzmiankowano 75 domów, pałac, dziedziczne sołectwo, 3 folwarki, 640 mieszkańców, w tym 40 katolików, ewangelicką szkołę, browar, 2 gorzelnie, 2 młyny wodne, hodowlę 1290 owiec merynosów. Radca Martin Websky był wymieniony w księgach adresowych do 1861 roku. Przed 1866 rokiem dobra odziedziczył dr Justus Websky, który pod koniec dziewiętnastego stulecia otrzymał tytuł szlachecki. W 1894 roku należące do dr Justusa von Websky z Makowic majątki w Bojanicach liczyły 685,6ha, w tym 324ha pól uprawnych, 17ha łąk, 4,6ha pastwisk, 332ha lasów, 8ha dróg, wód, podwórzy gospodarczych i innych użytków. Folwarkiem zarządzał inspektor Hampel. Dr Justus von Websky zmarł po 1905 roku. Następnie doszło do podziału dóbr pomiędzy jago synów. Makowice otrzymał Egmont Polydor (ur.1864r., zm.1916r.), natomiast Karolin i Bojanice odziedziczył rotmistrz rezerwy Viktor von Websky. W 1912 roku inspektorem na folwarku w Bojanicach pozostawał Gustav Hampel. Majątek liczył 801,3ha, w tym 384ha pól uprawnych, 21ha łąk, 8,5ha pastwisk, 371,3ha lasów, 1ha stawów, 6ha parku i ogrodu, 9,5ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. Przy folwarku działała cegielnia. Dr Viktor von Websky major w stanie spoczynku pozostał właścicielem przynajmniej do 1937 roku. W tym czasie generalnym pełnomocnikiem i administratorem był jego syn porucznik Viktor von Websky junior. W 1937 roku majątek miał powierzchnię 779,62ha, w tym 337,74ha pól uprawnych, 19,14ha łąk, 14,57ha pastwisk, 393,86ha lasów, 4,65ha parku i ogrodu, 0,74ha stawów, 8,92ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków.
Dwór na widokówce z początku XX wieku
Źródło: https://polska-org.pl/5994175,foto.html?idEntity=6554723 (dostęp: 24.07.2021r.)
Istniejące do dziś założenie folwarczne z zabudowaniami wzniesionymi wokół dwóch dziedzińców przy głównej drodze przecinającej Bojanice zostało ufundowane przez rodzinę Websky około połowy XIX wieku. Dwór znajdujący się przy wschodnim dziedzińcu, pełnił przeważnie funkcję siedziby zarządcy majątku. Kolejne linie rodziny Websky posiadały bowiem bardziej okazałe siedziby w Makowicach i Karolinie. Dwór w Bojanicach to budynek założony na planie prostokąta, dwukondygnacyjny, nakryty dachem naczółkowym. Posiada sześcioosiową fasadę, z centralnym pozornym ryzalitem, mieszczącym główne wejście, poprzedzone skromnym drewnianym gankiem. Centralny ryzalit wieńczy trójkątny przyczółek. Elewacje skromnie dekorowane, nieco przekształcone w XX wieku, zachowały gzyms kordonowy między kondygnacjami, gzyms wieńczący, proste opaski wokół okien, podokiennik, lizeny akcentujące narożniki dworu oraz wspomniany wcześniej pozorny ryzalit w fasadzie. Między dziedzińcami gospodarczymi niewielkie zdziczałe zadrzewienie, pozostałość po parku i ogrodzie.
Dwór na widokówce z miejscowości z lat 30-tych XX wieku
Źródło: https://polska-org.pl/884161,foto.html?idEntity=6554723 (dostęp: 24.07.2021r.)
Po drugiej wojnie światowej na bazie folwarków w Bojanicach utworzono Państwowe Gospodarstwo Rolne. Dwór był użytkowany jako wielorodzinny budynek mieszkalny. Obecnie w dalszym ciągu rezydencja pełni funkcje mieszkalne i można ją zobaczyć tylko z zewnątrz.
Bojanice położone są około 10 kilometrów na południe od Świdnicy. Z miasta powiatowego dojazd lokalnymi drogami przez Jakubów i Opoczkę. Zabudowania zespołu folwarcznego (nr 56) znajdują się w północne części Bojanic, w pobliżu głównej drogi przebiegającej przez wioskę.
Dokładna lokalizacja:
50.77572576515003, 16.502557181952543
Damian Dąbrowski,
Lipiec 2021r.
