Powiat górowski, gmina Góra
(nazwa niemiecka Nordingen, w latach 1937-1945 Heinzebortschen, Kreis Guhrau)
Zabytki w Borszynie Wielkim
Do rejestru zabytków w Borszynie Wielkim nie został wpisany żaden obiekt. W ewidencji zabytków uwzględniono zespół pałacowy: pałac (nr 27), dom mieszkalny (nr 2), stajnia (nr 5), spichlerz (nr 6), park krajobrazowy.
W 1791 roku w Borszynie Wielkim wzmiankowano folwark, wiatrak, 7 gospodarstw kmieci, 15 zagrodników, 3 chałupników. W sumie wieś liczyła 31 domostw i 172 mieszkańców. Dobra rycerskie należały do barona von Stosch. W 1830 roku właścicielką majątku była baronowa Pani von Stosch. We wsi znajdowały się 33 domy, folwark i wiatrak. W Borszynie Wielkim mieszkało 190 osób, w tym 5 wyznania katolickiego. W 1845 roku posiadłość znajdowała się w rękach rotmistrza von Pfuhl. W opisie miejscowości wymieniono folwark, 38 domów, wiatrak, 2 gorzelnie, 210 mieszkańców, w tym 5 katolików. Kolejnym właścicielem włości był Kaulfuss, a w latach 1858-1861 jego spadkobiercy. W 1876 roku majątek należał do Wilhelma Hagendorfa. W 1886 roku włości posiadał Gustav Franke. Ich powierzchnia wynosiła 222ha, w tym 160ha pól uprawnych, 21ha łąk, 36ha lasu, 5ha gospodarstwa. W 1905 roku właścicielem majątku był Heinrich Leusmann. W 1912 roku wzmiankowano w Borszynie Wielkim Rosemanna. Następnie dobra nabył Albrecht von Roeder (ur. 1879 r., zm. 1918 r.), syn Konrada Christiana Heinricha von Roeder (ur. 1833 r., zm. 1900r.), starosty powiatu wrocławskiego w latach 1861-1869. Od 1910 roku żoną Albrechta von Roedera była Helene, z domu hrabianka Finck von Finckenstein (ur. 1888r., zm.1935r.). Według księgi adresowej z 1921 roku posiadłość należała do wdowy Helene von Roeder. Majątek liczył 221ha, w tym 172ha pól uprawnych, 12ha łąk, 20ha lasu, 1ha wód, 6ha parku, ogrodu, dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. W rękach Helene von Roeder włości pozostały do jej śmierci. Właścicielka mieszkała w pobliskim pałacu w Kruszyńcu. W 1935 roku majątek otrzymał w spadku Robert Matthias Georg Julius Wilhelm von Oppen (ur. 1910r.), syn Matthiasa von Oppen (ur. 1873 r., zm. 1924r.) i Asty z domu von Roeder (ur.1882r., zm.1976r.) z Ligoty Górnej. W 1937 roku majątek Roberta von Oppen miał powierzchnię 210ha, w tym 172ha pól uprawnych, 5,3ha łąk, 4,5ha pastwisk, 20ha lasu, 1ha wód, 3,5ha parku i ogrodu, 3,7ha gospodarstwa.
Dwór w I połowie XX wieku
Źródło: https://polska-org.pl/4731267,foto.html?idEntity=6511417 (dostęp: 24.12.2023r.)
Po 1945 roku majątek został rozparcelowany. Na folwarku utworzono Rolniczą Spółdzielnię Produkcyjną. W rezydencji zamieszkały trzy rodziny. Ostatecznie jedna z nich wykupiła cały budynek i do dziś pozostaje on jej własnością. Dwór powstał w XIX wieku w dwóch etapach. Najpierw zbudowano parterowy korpus, do którego następnie dostawiono neogotyckie piętrowe skrzydło. Główne wejście poprzedza ganek kolumnowy. Elewacje zachowały ozdobne detale: neogotyckie szczyty schodkowe, opaski wokół okien, nadokienniki, gzyms między kondygnacjami, gzyms wieńczący z fryzem arkadowym.
Borszyn Wielki położony jest około 7 kilometrów na wschód od Góry. Z miasta powiatowego dojazd drogą lokalną (ulica Lipowa) przez Borszyn Mały. Zespół pałacowy znajduje się na zachodnim krańcu Borszyna Wielkiego. Na północ od dworu zlokalizowane są zabudowania mieszkalne i gospodarcze dawnego folwarku, Do rezydencji przylega zadbany park krajobrazowy.
Dokładna lokalizacja dworu:
51.674146884029554, 16.62627364362207
Damian Dąbrowski,
Grudzień 2023r.
