Powiat namysłowski, gmina Świerczów
(nazwa niemiecka: Bankwitz, Kreis Namslau)
Rys historyczny i stan obecny:
Pierwsza informacja źródłowa o miejscowości pochodzi z 1353 r., wioska może mieć jednak znacznie starszą metrykę. W 1359 r. w dokumentach pojawia się pierwszy prywatny właściciel Bąkowic, Witko ze Smogorzowa. Następnie w XV w. majątek rycerski należał do rodów von Tschammer i von Bees. Od początku XVI w. wraz z sąsiednimi wioskami Miejsce i Świerczów, Bąkowice należały do baronowskiej linii z Jelcza rodziny Kotullinski. Przedstawiciel tej linii Cyprian Kotullinski baron von Jeltsch, właściciel Bąkowic w 1620 r. był starostą namysłowskiego okręgu sądowego. Dziedzicem majątków koło Namysłowa był jego bratanek Melchior. Pod koniec XVII w. Bąkowice posiadała już rodzina von Grelff und Liebenau. Następnie w latach 1720 -70 dobra należały do rodziny von Pückler i w latach 1770-1830 do rodu von Sandretzki. W 1830 r. majątek zakupił Franz Wilhelm Rupprecht. W rękach jego potomków pozostał on do 1905 r., kiedy wykupiła go Margerita Willert. Kolejni właściciele posiadłości to rodzina Pacullych i Franz Doms (od lat 20-tych XX w. do drugiej wojny światowej). Po 1945 r. ze znacjonalizowanego majątku utworzono Państwowe Gospodarstwo Rolne, a w dawnej rezydencji urządzono biura, przedszkole i mieszkania. PGR w Bąkowicach upadł w latach 90-tych XX w. Pałac początkowo przejęła gmina Świerczów. Obecnie wraz z resztą gospodarstwa jest on własnością prywatną. Zadbany zabytek nie jest udostępniany do zwiedzania.
Barkowo-klasycystyczny pałac wzniesiono w XVIII w. prawdopodobnie w miejscu starszej budowli rezydencjonalnej. Budynek wielokrotnie przebudowywany i rozbudowywany: w pierwszej połowie XIX w. dobudowano skrzydło wschodnie, w 1909 r. ganek, w 1918 r. skrzydło zachodnie, 1923-25 przeszkloną werandę nad gankiem. Pałac murowany z cegły potynkowany, zbudowany na planie prostokąta, podpiwniczony, korpus dwukondygnacjowy z trzykondygnacjowymi ryzalitami pozornymi, nakryty dachem mansardowym z lukarnami, skrzydła boczne parterowe z dachami siodłowymi. Fasada (elewacja północna) dwudziesto dwu osiowa z dziewięcioosiowym korpusem, z rozbudowanym gankiem i centralnie umieszczoną facjatą zwieńczoną półkoliście. W elewacji ogrodowej zaakcentowana część środkowa korpusu poprzedzona gankiem wspartym na kolumnach doryckich. Nad gankiem znajdowała się przeszklona weranda, obecnie zastąpiona balkonem. Trzyosiowy ryzalit pozorny zamyka trójkątny przyczółek. Skromną dekorację elewacji tworzą boniowane lizeny oraz profilowane obramienie otworów okiennych i gzymsy. Układ wnętrz dwutraktowy z sienią na osi i usytuowaną na prawo od niej klatką schodową. Jedno z pomieszczeń nakryte sklepieniem kolebkowym z lunetami, w pozostałych sufity, część z nich z bogatą dekoracją sztukatorską. W holu ozdobny drewniany strop belkowy. Z dawnego wyposażenia wnętrz zachowała się część kominków.
Na południe od pałacu znajduje się park krajobrazowy, z centralną półkolistą polaną, obsadzoną kasztanowcami, lipami, dębami i grabami. W parku dominuje liściasty drzewostan rodzimy, jednak występują w nim również gatunki aklimatyzowane: platan klonolistny, sosna himalajska, choina Siebolda. Na północ od rezydencji umiejscowiono dziedziniec gospodarczy z centralnie umieszczonym gazonem i sztucznym stawem. Wschodnią pierzeję dziedzińca tworzą spichlerz i stajnie, zachodnią obora, a północną dwie stodoły połączone reprezentacyjnym budynkiem bramnym. Budynki gospodarcze pochodzą z połowy XIX w. Obecnie w dobrym stanie technicznym są w dalszym ciągu użytkowane.
Podczas wizyty w Bąkowicach warto zobaczyć także murowany kościół parafialny p.w. św. Anny, zbudowany w latach 1837-39 w miejscu spalonej drewnianej świątyni z XVI w. Kościół jednonawowy, z zamkniętym półkoliście prezbiterium i kwadratową wieżą od zachodu. Wewnątrz wystrój i wyposażenie z XVII-XVIII w.
Do rejestru zabytków sztuki zostały wpisane: kościół (nr rej.: 1100/66 z 04.02.1966 r.), pałac (decyzja dwór, nr rej.: 217 z 14.07.1950 r. i 907/64 z 26.05.1964 r.) i park (nr rej.: 184 z 31.05.1950 r. oraz 32/78 z 17.11.1978 r.).
Informacje praktyczne i dojazd:
Dojazd komunikacją publiczną do Bąkowic jest możliwy ale nie należy do łatwych. W miejscowości w dni robocze zatrzymują się dwa autobusy PKS Namysłów z Brzegu i Namysłowa oraz pięć autobusów PKS Brzeg z Brzegu. Najlepiej więc wybrać drugi wariant dojazdu. Do Brzegu można bez problemu dostać się pociągami Gliwice - Wrocław. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Wrocławia do węzła Dąbrówka Górna, a następnie DK 45 do Opola. Opole najkorzystniej opuścić DK 454 prowadzącą do Świerczowa, skąd lokalna droga prowadzi do Bąkowic. Odległość: w jedną stronę około 130 km. Na miejscu samochód można zaparkować przy budynkach gospodarczych dawnego folwarku.
Damian Dąbrowski
Maj 2010 r.
