Powiat górowski, gmina Jemielno
(nazwa niemiecka Dahsau, Kreis Wohlau, od 1932 roku Kreis Guhrau)
Zabytki w Daszowie
Do rejestru zabytków w Daszowie wpisano pałac (nr 39), z lat 1547-63, 1729-35, 1898-1906, nr rej.: A/3720/771 z 5.10.1960r. Ponadto w ewidencji zabytków umieszczono kolejne obiekty wchodzące w skład zespołu pałacowego: bramę wjazdową, oficynę pałacową (nr 38), rządcówkę, budynek mieszkalno-gospodarczy (dawne mieszkania dla służby, pralnia i zabudowania inwentarskie), spichlerz, oborę (obecnie dom mieszkalny i budynek inwentarski), stodołę, kolejną oborę i park pałacowy.
Daszów wymieniono po raz pierwszy w dokumencie z 1309 roku, na mocy którego dziesięcina z wioski miała trafiać do kanonii głogowskiej. Miejscowość wzmiankowano także w 1361 roku jako Dasow. W XVI wieku Daszów należał do rodu Lassote. W 1563 roku od Heinricha Lassote dobra w Daszowie nabył Oswald von Tschammer. W rękach potomków Oswalda miejscowość pozostała do 1784 roku, kiedy to przedstawicielowi rodziny von Lieres sprzedał ją Georg Caspar von Tschammer. W 1793 roku od rodu von Lieres majątek odkupiła rodzina von Adelstein. Według opisu miejscowości z 1830 roku dobra rycerskie w Daszowie należały do spadkobierców Pani von Adelstein. W miejscowości wzmiankowano pałac i folwark. Opis zawiera błąd. Rok wcześniej posiadłość od dziedziców Pani von Adelstein za 40250 talarów reńskich nabył ekonom Carl Ludwig Ferdinand Friedel. Z opisu wioski z 1845 roku wynika, że znajdował się w niej pałac i folwark. W rękach rodziny Friedel majątek pozostawał przez kilkadziesiąt lat. W 1872 roku w Daszowie w dalszym ciągu wzmiankowano Carla Ludwiga Ferdinanda Friedla. W 1886 roku posiadłość należała do spadkobierców Maxa Friedla, od których odkupił ją królewski konsul hiszpański Helm. W 1894 roku majątek o powierzchni 565ha należał nadal do W. Helma. Kolejnym właścicielem dóbr był w latach 1898-1906 Gerhard Kiehn. W 1906 roku majątek nabył Harald Graf von Saurma, Freiherr von und zu der Jeltsch. W 1912 roku dobra rycerskie liczące 565ha (z tego 12,5ha stawów, 7ha gospodarstwa i innych użytków) należały do Haralda Grafa von Saurma, Freiherra von und zu der Jeltsch, właściciela fideikomisu, zamieszkałego w pałacu w Daszowie (auf Schloss Dahsau). W 1926 roku właścicielką włości była wdowa Pani Hedwiga hrabina von Saurma-Jeltsch z domu hrabianka von Schaffgotsch. Jako generalnego pełnomocnika do spraw majątku wzmiankowano Manfreda hrabiego von Saurma-Jeltsch, mieszkającego w pałacu w Daszowie. Wdowa Pani Hedwig hrabina von Saurma-Jeltsch posiadała włości przynajmniej do 1930 roku. Następnie przed 1937 rokiem majątek przejęło Śląskie Towarzystwo Ziemskie z Wrocławia – Schlesische Landgesellschaft Breslau. W 1937 roku powierzchnia dóbr należących do Towarzystwa wynosiła 480ha, w tym m.in. 8ha parku i ogrodu oraz 8ha dróg i podwórzy gospodarczych. Po drugiej wojnie światowej majątek przejęło państwo polskie. Pałac już nieco zaniedbany przed 1945 rokiem trafił pod zarząd Kuratorium Okręgu Szkolnego Wrocław. W części dawnej rezydencji już w 1946 roku urządzono szkołę. Reszta budynku pozostała niezagospodarowana co fatalnie odbiło się na stanie całości pałacu. Już w 1959 roku jego stan zachowania określano tylko na 70%. Sześć lat później na parterze budynku nadal działała szkoła, a następne kondygnacje były już zdemolowane. W 1977 roku nieużytkowany, lecz zadaszony zabytek należał do Urzędu Gminy Jemielno. Do 1991 roku miały miejsce kolejne dewastacje. Na początku XXI wieku zawalił się dach i pałac ostatecznie popadł w ruinę Obecnie trudno określić jaka jest sytuacja własnościowa obiektu. Zrujnowane wnętrza pałacu nie są zabezpieczone przed wejściem, teren wokół budynku nie został ogrodzony.
Pałac w Daszowie na przedwojennych fotografiach
Źródło: http://dolny-slask.org.pl/5331701,foto.html?idEntity=549625 (dostęp: 5.03.2016r.)
Źródło: Weber Robert, Schlesische Schlösser., tom 3, Drezno 1909, s. 4.
Źródło: Weber Robert, Schlesische Schlösser., tom 3, Drezno 1909, tablica nr 12.
Pałac w Daszowie w marcu 2014 roku
Pierwotny renesansowy dwór ufundowała rodzina von Tschammer na początku XVII wieku. Rezydencja została przebudowana stylu barokowym w latach 1727-1729 przez Georga Ernsta von Tschammera. Kolejne prace budowlane prowadzono w pałacu w dziewiętnastym stuleciu. Budynek murowany, potynkowany, dwuskrzydłowy, założony na planie litery „L”, dwu- i trzykondygnacyjny, nakryty był dachami dwuspadowymi z powiekami. Wejście główne umieszczono od wschodu, w parterowym ryzalicie z kolumnowym portalem i szczytem z pilastrami i spływami. Elewacje pałacu dzieliły pilastry. Okna posiadały ozdobne obramowania. Część pomieszczeń nakrywały sklepienia krzyżowe. W większości sal znajdowały się płaskie stropy z dekoracją fasetową. Obecnie większość stropów jest zawalona. Tak naprawdę można poruszać się tylko po parterze zrujnowanego zabytku. W kolejnych latach sytuacja pałacu nie uległa zmianie. Porzucony budynek w dalszym ciągu niszczał, a teren wokół coraz bardziej porastał podszyt i samosiewki, w sposób naturalny utrudniając dostęp do obiektu.
Stan pałacu i jego otoczenie w październiku 2021 roku
Na zachód od pałacu znajduje się dawny dziedziniec folwarczny, otoczony przez zabudowania gospodarcze. Na wschód od rezydencji położony jest rozległy staw. Od północy i wschodu do zabudowań przylega park.
Daszów znajduje się około 20 kilometrów na południe od Góry. Z miasta powiatowego najlepiej wyjechać DK323 na południowy-zachód. Za miejscowością Stara Góra z tej trasy należy skręcić w lewo w lokalną drogę prowadzącą do Daszowa przez Ryczeń, Zawiszów i Psary. Zespół pałacowo-folwarczny znajduje się w centrum Daszowa, na lewo (na zachód) od głównej ulicy. Samochód można zaparkować przy bocznej drodze prowadzącej na teren dawnego folwarku, w bezpośrednim sąsiedztwie ruin pałacu.
Damian Dąbrowski,
Marzec 2016r., aktualizacja październik 2021r.