Powiat wałbrzycki, gmina Głuszyca
(nazwa niemiecka Ober Wüstegiersdorf, Kreis Waldenburg)
Zabytki w Głuszycy Górnej
Do rejestru zabytków w Głuszycy Górnej wpisano:
- kościół ewangelicki, obecnie rzymsko-katolicki parafialny p.w. MB Królowej Polski, 1809r., nr rej.: A/1745/1731 z 30.06.1966r.
- kościół filialny p.w. Wniebowzięcia NMP, XVI w., XIX w., nr rej.: A/1746/1732 z 30.06.1966r.
- gospodę „Pod Jeleniem”, ul. Grunwaldzka 44, nr rej.: A/4147/1733 z 30.06.1966r.
- pałac, obecnie dom mieszkalny nr 41, nr rej.: A/4148/1734 z 30.06.1966r.
Ponadto do ewidencji zabytków wpisano m.in. willę (ul. Grunwaldzka 36).
Pałac, obecnie dom mieszkalny nr 41 (d. 46)
Rezydencja fabrykanckiej rodziny Websky, wzniesiona w XVIII wieku, klasycystyczna, przebudowana około 1800 roku. Piętrowa, na rzucie prostokąta, nakryta dachem mansardowym z lukarnami. W fasadzie centralne główne wejście ozdobione portalem zamkniętym łukiem koszowym. Powyżej kartusz herbowym i data 1800r. Elewacje mocno zdegradowane, zachowały ślady dawnych zdobień: boniowane naroża, płyciny podokienne, odcinkowe gzymsy nad oknami i wydatny gzyms wieńczący.
Po drugiej wojnie światowej wielorodzinny budynek mieszkalny, remontowany w latach 1959-1960 i 1978. Stan obecny zabytku pokazuje, że były to chyba ostatnie prace remontowe. Pałac nadal pełni funkcje mieszkalne.
Willa fabrykanta, ul. Grunwaldzka 36
Rezydencja wzniesiona w drugiej połowie XIX wieku przez Roberta Kauffmanna. Budynek o cechach neorenesansowych, wzniesiony na nieregularnym planie zbliżonym do kwadratu, dwukondygnacyjny, nakryty wysokim dachem, z wydatną okrągłą wieżą, w której przyziemiu umieszczono wejście. Pod koniec XIX wieku właścicielką rezydencji została Martha Scheff z domu Kauffmann (ur.1869r.), żona prawnika Fritza Scheff (ur.1856r., zm.1911r.). Para mieszkała w Głuszycy, gdzie na świat przyszły cztery jej córki: Margarete (ur.1890r.), Barbara (ur.1892r.), Clara (ur.1893r.), Gabriele (ur.1895r.). Następnie Fritz Scheff otrzymał pracę jako prawnik w Berlinie i tam przeprowadził się z całą rodziną. W 1897 roku Adolf, jedyny syn małżeństwa Scheff, urodził się w Berlinie. W 1938 roku Adolf Scheff został zamordowany przez gestapo. W kolejnych latach ginęły kolejne córki Marthy Scheff. Ona sama z ostatnią z córek Gabrielą, została w 1941 roku deportowana do getta w Łodzi, skąd rok później trafiły do obozu zagłady w Chełmnie nad Nerem (SS-Sonderkommando Kulmhof).
Rezydencja na przełomie XIX i XX wieku
Źródło: https://polska-org.pl/701757,foto.html?idEntity=512693 (dostęp: 25.08.2019r.)
Źródło: https://polska-org.pl/6822816,foto.html?idEntity=512693 (dostęp: 25.08.2019r.)
Losy pałacu po drugiej wojnie światowej nie są jasne, prawdopodobnie w budynku wybuch pożar, który uszkodził część zadaszenia. Po remoncie wieża otrzymała płaski dach. W 1975 roku w budynku umieszczono siedzibę Biblioteki Centralnej w Głuszycy wraz z oddziałem dziecięcym. Biblioteka w tym miejscu działała do 2001 roku, po czym przeniosła się do budynku przy ul. Grunwaldzkiej 26. Dawną rezydencję na początku XXI wieku nabyła osoba prywatna. Przez wiele lat prowadzono żmudny remont, odtwarzając wygląd budynku sprzed 1945 roku, m.in. wieża otrzymała wysoki hełm.
Gospoda „Pod Jeleniem”, ul. Grunwaldzka 44
Budynek wzniesiony w latach 1768-1774, przebudowany w XIX i na pocz. XX wieku. Remontowany w latach 1980-1990. Gospoda późnobarokowa, na planie prostokąta, częściowo murowana, częściowo wzniesiona w konstrukcji szkieletowej, nakryta dachem mansardowym z lukarnami.
Gospoda w latach 20. XX wieku
Źródło: https://polska-org.pl/6544368,foto.html?idEntity=520744 (dostęp: 25.08.2019r.)
Stan obecny budynku
Głuszyca Górna położona jest około 18 kilometrów na południowy-wschód od Wałbrzycha. Dojazd drogą wojewódzką nr 381 w kierunku Kłodzka. Wszystkie opisywane zabytki znajdują się przy głównej drodze prowadzącej przez środek miejscowości (DW 381).
Damian Dąbrowski,
Sierpień 2019r.