Powiat średzki, gmina Miękinia, przysiółek
(nazwa niemiecka Ganscherau, Kreis Neumarkt)
Zabytki w Gąsiorowie
Do rejestru zabytków w Gąsiorowie zostały wpisane: oficyna mieszkalna nr 5 (nr rej.: A/3757/607/W z 10.08.1988r.) oraz dom zarządcy nr 6 (nr rej.: A/3757/607/W z 10.08.1988r.).
Ponadto w ewidencji zabytków uwzględniono kolejne zabudowania zespołu folwarcznego: spichlerz i stodołę.
Miejscowość wzmiankowano w 1352 roku jako Ganserouw, w 1354 roku jako Ganzerow, a 1452 roku jako Ganczke, a około 1750 roku pod nazwą Ganscherau. W 1795 roku majątek w Gąsiorowie był własnością ministra do spraw Śląska, hrabiego Karla Georga Heinricha von Hoym (ur. 1733 r., zm. 1807 r.). W miejscowości znajdował się folwark, 2 gospodarstwa zagrodników. W sumie Gąsiorów liczył ledwie 3 domostwa i 10 mieszkańców. W 1806 roku Karl Georg Heinrich von Hoym utworzył ordynację Brzeg Dolny, obejmującą m.in. Gąsiorów. Przyjęto w niej nietypowe na Śląsku rozwiązanie spadkowe. Odtąd włości miało dziedziczyć zawsze najstarsze dziecko, bez względu na płeć. Rok później dobra w spadku otrzymała Luiza Franziska von Maltzan-Hoym (ur. 1790 r., zm. 1849 r.), wnuczka Karla Georga i Antonie Louise. Do 1820 roku majątkami zarządzała jednak jej babcia. Kolejną właścicielką ordynacji została Antoinette (Tony) Biron von Curland-Hoym (ur. 1813 r., zm. 1883 r.), córka Luizy Franziski z domu von Maltzan-Hoym i Gustava Birona von Curland (ur. 1780 r., zm. 1821 r.). W 1830 roku w Gąsiorowie wzmiankowano 3 domy, folwark, 36 mieszkańców, w tym 16 katolików. W 1834 roku Antoinette Biron von Curland-Hoym wyszła za mąż za Lazara hrabiego von Lazareff (zm. 1871 r.). Małżeństwo doczekało się trzech córek i zgodnie z tradycją najstarsza z nich, Dorothea von Lazareff-Hoym, była kolejną dziedziczką Brzegu Dolnego. Jej mężem został francuski arystokrata, markiz Venance d’Abzac de Mayac (zm. 1905 r.). W 1886 roku po śmierci matki ordynację objęła córka Marie Antoinette d’Abzac-Hoym (ur. 1860 r., zm. 1913 r.). W 1890 roku w Brzegu Dolnym Marie Antoinette poślubiła hrabiego Johanna Thassilo von Saurma-Jeltsch (ur. 1859 r., zm. 1922 r.). Rodzina mieszkała w rezydencji w Brzegu Dolnym. W 1894 roku majątki Głoska i pobliski Gąsiorów liczyły łącznie 790ha, w tym 527ha pól uprawnych, 140ha łąk, 44ha pastwisk, 53ha lasów, 14ha wód, 12ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. Dobra oddawano w dzierżawę. Dzierżawcami w Gąsiorowie byli: w 1886 roku Heinrich Polko, w 1894 roku Jüngling, w 1909 roku Alfred Beutler, w latach 1912-1937 Fritz Reimann. W 1913 roku ordynację odziedziczyła Dorothea von Saurma-Hoym (ur. 1891 r.). Nie założyła rodziny i kiedy zmarła sześć lat później, właścicielem majoratu został jej młodszy brat hrabia Thassilo von Saurma-Hoym (ur. 1892 r., zm. 1965 r.). W 1932 roku dobra w Gąsiorowie od właściciela ordynacji odkupił F. Rösner. W jego rękach pozostały przynajmniej do 1937 roku. Majątek liczył 178ha, w tym 138ha pól uprawnych, 16ha łąk, 1ha pastwisk, 0,5ha wód, 10ha lasu, 1,5ha ogrodu, 3ha dróg, 8ha podwórzy gospodarczych i innych użytków.
Oficyna – dawny pałac
Budynek wzniesiony w XIX wieku, na planie wydłużonego prostokąta, podpiwniczony, dwukondygnacyjny, nakryty dachem czterospadowym z nowszymi lukarnami. Na osi oficyny kwadratowa, trójkondygnacyjna wieża. Elewacje skromnie dekorowane, artykułowane narożnymi lizenami i gzymsami między kondygnacjami oraz wieńczącym. Okna w prostych opaskach. Pomieszczenia piwnic i parteru nakryte sklepieniami kolebkowymi. W pozostałych salach zastosowano płaskie stropy. Budynek posiada aż trzy klatki schodowe, wszystkie z drewnianymi schodami.
Dom zarządcy
Willa wzniesiona na początku XX wieku. Budynek murowany, na planie prostokąta, wysoko podpiwniczony, parterowy, z użytkowym poddaszem, nakrytym dachem dwuspadowym z nowszymi oknami. Fasada z centralnym dwukondygnacyjnym ryzalitem zwieńczonym trójkątnym przyczółkiem. Główne wejście poprzedzone schodami. W elewacji ogrodowej analogiczny ryzalit z balkonem. Nad wejściem kartusz herbowy rodziny von Hoym. Okna bliźnie z opaskami i trójkątnymi naczółkami. Gzyms wieńczący kostkowy. Układ wnętrz trzytraktowy, z centralną sienią i klatką schodową.
Po drugiej wojnie światowej folwark należał do PGR Gosławice jako Zakład Rolny Gąsiorów. W domu zarządcy mieściły się biura, a oficyna pełniła funkcję wielorodzinnego budynku mieszkalnego. Obecnie obydwa budynki są zamieszkane, natomiast większość budynków gospodarczych dawnego folwarku została wyburzona.
Gąsiorów położony jest około 20 kilometrów na północny-wschód od Środy Śląskiej. Dojazd z miasta powiatowego lokalnymi drogami przez Szczepanów, Zabór Wielki, Klękę i Głoskę. Zespół folwarczny zlokalizowany przy ulicy Sportowej stanowi większość zabudowy niewielkiego przysiółka.
Dokładna lokalizacja oficyny, dawnego pałacu:
51.24234431366091, 16.740992995488803
Damian Dąbrowski,
Lipiec 2022r.
