Moravskoslezský kraj – województwo morawsko-śląskie
(nazwa polska: Grodziec, nazwa niemiecka: Grätz)
W VIII w. na wzgórzu zamkowym w Grodźcu plemię Golężyców wybudowało gród obronny. Gród ten w kolejnych wiekach znalazł się pod panowaniem książąt wielkomorawskich i czeskich. Według legendy właśnie w Grodźcu w 965r. wysłannicy księcia polskiego Mieszka I spotkali orszak weselny Dobrawy, córki księcia czeskiego Bolesława I. W XI w. obszar wokół Grodźca był przedmiotem sporu pomiędzy władcami czeskimi i polskimi. Ostatecznie gród pozostał w państwie Przemyślidów. Grodziec w XII i XIII w. był własnością książąt czeskich i siedzibą kasztelani. W drugiej połowie XIII w. król czeski Przemysław Ottokar II w miejscu drewniano-ziemnego grodu wzniósł murowany zamek. Niedługo później warownię otrzymał nieślubny syn króla, książę Mikołaj Przemyślida. W rękach jego potomków zamek w Grodźcu pozostał do 1460r., kiedy to wraz z częścią ziemi opawskiej odkupił go król czeski Jerzy z Podiebradu. W 1485r. Grodziec przeszedł na własność Jana Korwina, nieślubnego syna króla węgierskiego Macieja Korwina. Następnie miejscowość wraz z zamkiem należała do króla polskiego Zygmunta Starego, po czym została włączona do dóbr Korony Czeskiej. W XVI w. majątek często przekazywano dzierżawcom lub panom zastawnym. W 1531r. w wyniku pożaru zamek w Grodźcu został uszkodzony. W kolejnych latach na rozkaz króla czeskiego Ferdynanda I (zm. 1564r.) warownię odbudowano. W 1581r. Grodziec nabył Kacper Prószkowski z Prószkowa. Prószkowskim udało się następnie zmienić status majątku z zastawu na dobra dziedziczne. Na początku wojny trzydziestoletniej w 1619r. włości Prószkowskich zostały skonfiskowane przez cesarza Ferdynanda II. W czasie wojny trzydziestoletniej zamek w Grodźcu został spustoszony przez wojska Jana Jerzego, księcia karniowskiego oraz oddziały duńskie. W 1627r. warownię odzyskała armia cesarska. Po zakończeniu działań wojennych majątek powrócił w ręce rodziny Prószkowskich, a w drugiej połowie XVIII w. należał do Wolfganga Karola von Neffzern. W posiadaniu Wolfganga Karola von Neffzerna dobra pozostały do 1778r., kiedy to kupił je książę Jan Karol Lichnowski z Kuchelnej. W 1788r. po śmierci księcia Jana Karola Grodziec odziedziczył jego syn Karol Alojzy II (ur.1761r., zm.1814r.). W 1796r. zamek został uszkodzony w wyniku pożaru. W kolejnych latach Lichnowscy odbudowali rezydencję w stylu empire. Książę Karol Alojzy II zmarł w 1814r. Grodziec i pozostałe majątki otrzymał jego syn książę Edward (zm.1845r.). Następnie właścicielami dóbr byli: książę Feliks Lichnowski (zm.1848r.), książna Dorota de Talleyrand-Périgord, hrabia Robert Lichnowski (zm.1879r.), książę Karol Maria Lichnowski (zm.1901r.), książę Karol Maksymilian Lichnowski (zm.1928r.) i książę Wilhelm Dionysos Lichnowski (zm.1975r.). Około połowy XIX w. rodzina Lichnowskich rozpoczęła kolejną przebudowę rezydencji w Grodźcu. Roboty budowlane prowadzono do lat sześćdziesiątych. Następnie w latach siedemdziesiątych dziewiętnastego stulecia według planów architekta Händla na południe od pierwotnego zamku wzniesiono eklektyczną budowlę nazywaną „czerwonym zamkiem”. Wreszcie w latach 1884-1891, również według projektu Händla wybudowano tzw. „białą wieżę”. Rezydencję otaczał park krajobrazowy, liczący na początku XX w. 130ha. Po zakończeniu drugiej wojny światowej posiadłość Lichnowskich została znacjonalizowana. W zamkowych wnętrzach urządzono funkcjonujące do dziś muzeum. Obecnie w części rezydencji - tzw. „zamku czerwonym” znajduje się restauracja i hotel.
Oficjalna strona muzeum
Informacje praktyczne i dojazd
Ze względu na likwidację kolejnych połączeń kolejowych pomiędzy Polską a Czechami nie polecam dojazdu komunikacją publiczną do miejscowości Hradec nad Moravicí. Dla osób wytrwałych, próbujących tego typu podróży podaję przydatne linki:
Polskie koleje - http://rozklad-pkp.pl/
Czeskie rozkłady - www.portal.jizdnirady.cz
Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic DK408 do Sośnicowic, następnie DK919 do Raciborza i dalej DK916 do granicy państwa. W Czechach należy kierować się DK46 do Opawy. Z Opawy najlepiej wyjechać DK57(ul. Hradecka) prowadzącą do Hradca nad Moravicí. W miejscowości z tej ostatniej trasy trzeba skręcić w prawo w ul. Lidicką, a następnie w ul. Zamecką. Samochód można zostawić na parkingu, tuż obok dawnej rezydencji Lichnowskich. Odległość: z Gliwic w jedną stronę około 90km.
Damian Dąbrowski,
Październik 2011 r.
