Powiat nyski, gmina Łambinowice
(nazwa niemiecka: Nieder Hermsdorf, Kreis Neisse)
Rys historyczny i stan obecny:
Wioska została prawdopodobnie założona w drugiej połowie XIII w. przez osadników sprowadzonych przez biskupów wrocławskich. W 1282 r. osada została lokowana na prawie flamandzkim. O historii miejscowości nie posiadamy zbyt wielu informacji. Pierwsze pewne wiadomości o właścicielach majątku w Jasienicy Dolnej pochodzą dopiero z XVII w. W tym czasie wioska należała do rodu von Nowagk. Ostatnia przedstawicielka tej rodziny, Ewa Maria von Nowagk (1662-1719) w 1677 r. wyszła za mąż za Mikołaja Konrada von Burghaus (1659-1697) ze Stolca, któremu wniosła w wianie liczne majątki, wśród nich Jasienicę Dolną. Następnie rodzinne dobra odziedziczył Mikołaj Józef (1684-1736), syn Mikołaja Konrada, a po nim jego syn Mikołaj Wilhelm (ur. 1722 r.). W XVIII w. nastąpił podział majątku pomiędzy synów Mikołaja Wilhelma, w jego efekcie właścicielem Jasienicy Dolnej został Mikołaj Ferdynand von Burghaus (1760-1811). Ród wymarł w 1885 r. wraz ze śmiercią Hermana Mikołaja (ur.1796 r.), ordynata majoratu Łażany, syna Mikołaja Ferdynanda. Ostatnim prywatnym właścicielem majątku w Jasienicy Dolnej był Johann Scholtz. Po drugiej wojnie światowej posiadłość została znacjonalizowana. Dawny folwark przekazano w zarząd Państwowego Gospodarstwa Rolnego, a we dworze w 1951 r. urządzono szkołę podstawową.
Pochodzący z XIX w. dwór w Jasienicy Dolnej to budynek murowany z cegły, potynkowany, wzniesiony na rzucie prostokąta, podpiwniczony, dwukondygnacjowy, z zagospodarowanym poddaszem, nakryty dachem czterospadowym z nowszymi lukarnami, wykonanym z dachówki. Fasada (od strony dawnego dziedzińca folwarcznego) siedmioosiowa, z centralnym trzyosiowym ryzalitem zamkniętym trójkątnym przyczółkiem. Narożniki ryzalitu i korpusu boniowane. Na osi budynku wejście, poprzedzone schodami, flankowane dwoma kolumnami podtrzymującymi balkon. W pozostałych elewacjach przekształcone otwory okienne. W elewacji ogrodowej kolumnowy portyk wgłębny i niewielki taras. Obecnie w dawnym dworze w dalszym ciągu funkcjonuje szkoła podstawowa, budynek można zobaczyć tylko z zewnątrz.
Do rejestru zabytków sztuki dwór w Jasienicy Dolnej został wpisany 24.09.1966, pod nr rej.: 1675/66 (decyzja: dom nr 156). Do rejestru wpisano również kościół parafialny p.w. św. Marcina (20.02.1950 r., nr rej.: 26/50, brak decyzji KOBiDZ).
Informacje praktyczne i dojazd:
Do Jasienicy Dolnej dobry dojazd komunikacją publiczną zapewniają pociągi i autobusy PKS Nysa. Na stacji kolejowej w Jasienicy zatrzymują się pociągi relacji Nysa – Opole. Wybierając się w drogę z Gliwic, najlepiej jechać pociągiem z przesiadką w Opolu. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Wrocławia do węzła Prądy, a następnie DK 46 w stronę Nysy. W miejscowości Malerzowice Wielkie, z tej ostatniej trasy należy skręcić w lewo w lokalną drogę prowadzącą przez Bielice do Jasienicy Dolnej. W miejscowości trzeba skręcić w lewo w DK 406, park z dworem znajdują się po prawej stronie drogi. Odległość: w jedną stronę około 115 km. W Jasienicy Dolnej samochód najlepiej zaparkować przy sklepie, w niewielkiej odległości od dworu.
Damian Dąbrowski,
Październik 2010 r.
