Powiat średzki, gmina Środa Śląska
(nazwa niemiecka Kammendorf, Kreis Neumarkt)
Zabytki w Komornikach
Do rejestru zabytków w Komornikach nie został wpisany żaden obiekt.
W ewidencji zabytków uwzględniono m.in. zespół dworski (ul. Średzka 12): dawny dwór i budynek gospodarczy.
Miejscowość wzmiankowano w 1313 roku jako Kemrerdorff, a w 1360 roku pod nazwą Kemmerdorff. W 1795 roku wieś była własnością miasta Wrocław. W Komornikach znajdowała się karczma, szkoła, 12 gospodarstw kmieci, 4 zagrodników, 17 innych domów, wiatrak. W sumie w 36 domostwach mieszkało 175 osób. W 1830 i 1845 roku właścicielem dóbr pozostawał magistrat Wrocławia. W opisie wsi wymieniono 39 domów, ewangelicką szkołę, wiatrak, hodowlę owiec merynosów, dominalne kopalnie torfu. W 1830 roku Komorniki liczyły 275 mieszkańców, w tym 16 katolików. Piętnaście lat później wieś zamieszkiwało 309 osób, w tym 41 wyznania katolickiego. W drugiej połowie XIX wieku majątek należący do miasta Wrocław został rozparcelowany pomiędzy okolicznych rolników. W 1894 roku w Komornikach wzmiankowano dobra będące własnością Benedikta Prinsa (78,8ha), Augusta Weigmanna (71ha), Emmo Zölfela (69ha) oraz dziedziczne sołectwo Augusta Thomasa (52ha). W latach 1902-1926 właścicielem niewielkiego sołectwa (około 55ha) był Gustav Riediger. Największy majątek w Komornikach powstał około 1917 roku z połączenia dóbr nr 13 i 14. Liczył on 154,4ha. Właścicielem tej posiadłości byli: w 1917 roku Robert Mehl, w 1926 roku Wilhelm Klose. W 1937 roku Erbhof dobra nr 13/14 należały do Maxa Hucka. Nabył on włości w 1927 roku. Powierzchnia majątku wynosiła 109,4ha, w tym 94,4ha pól uprawnych, 8ha łąk i pastwisk, 5ha lasu, 1ha ogrodu, 1ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków.
Dwór na widokówce z początku XX wieku
Źródło: https://polska-org.pl/965023,foto.html?idEntity=506019 (dostęp: 10.09.2022r.)
Skromny dwór został zbudowany w XIX wieku. Budynek murowany na planie prostokąta, wysoko podpiwniczony, parterowy, z użytkowym poddaszem nakrytym dachem dwuspadowym. W fasadzie trzyosiowy piętrowy centralny ryzalit zamknięty trójkątnym przyczółkiem. Główne wejście do budynku umieszczone w ryzalicie, poprzedzone drewnianym gankiem i schodami. W elewacji tylnej płytki centralny ryzalit, mieszczący klatkę schodową. Elewacje skromnie dekorowane, z narożami podkreślonymi lizenami, prostymi opaskami wokół okien, odcinkowymi gzymsami i gzymsem wieńczącym. Po 1945 roku folwark użytkowany przez Państwowe Gospodarstwo Rolne. W dworze urządzono biura i mieszkania dla pracowników.
Komorniki położone są około 3 kilometry na wschód od Środy Śląskiej. Przez miejscowość przebiega trasa DK94 łącząca Środę Śląską z Wrocławiem. Zespół dworski nr 12 znajduje się w centrum Komornik. Otoczenie zostało mocno przekształcone. Na terenie folwarku funkcjonują firmy zajmujące się sprzedażą przyczep kampingowych i używanych samochodów.
Dokładna lokalizacja dawnego dworu:
51.1649768080725, 16.63348124356389
Damian Dąbrowski,
Wrzesień 2022r.
