Kazimierz

Powiat prudnicki, gmina Głogówek

(nazwa niemiecka: Kasimir, Kreis Leobschütz)

Rys historyczny i stan obecny:

Obszary na których powstał Kazimierz zostały nadane cystersom z Pforty około 1175 r. przez księcia śląskiego Bolesława Wysokiego. Jego syn Jarosław, biskup wrocławski, przekazał cystersom dziesięcinę ze wsi między rzekami Osobłogą i Stradunią aż po rzekę Odrę. Miejscowość od imienia biskupa początkowo nazywano Jarosławem, ale już w latach 1212-1214 pojawia się jako Kazimierz. Ostatecznie nie doszło na tym terenie do lokowania klasztoru cystersów, natomiast w 1226 r. książę opolski podarował zakonnikom z Lubiąża kościół i przyległe do niego grunty. Kazimierz stał się lokalnym centrum dóbr cystersów i prawdopodobnie otrzymał prawa miejskie. Czas prosperity zakończył najazd husytów w 1428 r., zrujnowana miejscowość spadła do statusu wsi. Kazimierz pozostał własnością zakonników do 1810 r. kiedy to ich dobra zostały sekularyzowane. W XVII w. na terenie wioski pojawił się drugi folwark, który należał do rodziny Oppersdorff z Głogówka. Liczne posiadłości Oppersdorffów w okolicy sprawiły jednak, że nie wznieśli oni w Kazimierzu swojej rezydencji. Pałac powstał na gruntach dóbr cysterskich, przejętych w 1811 r. jako majątek rycerski przez Fryderyka Wilhelma Bernarda von Prittwitza z Grobnik. Nowy właściciel przeniósł się do Kazimierza w 1841 r., tak więc rezydencja musiała powstać przed tą datą. Po śmierci Fryderyka Wilhelma Bernarda von Prittwitza, jego dobra przejął siostrzeniec Aleksander von Prittwitz z Jeleniej Góry. W 1873 r. majątek odziedziczył pierworodny syn Aleksandra, Bernard von Prittwitz (ur.1845r., zm.1923r.). Ostatni przedstawiciel tej rodziny Joachim Bernard, syn Bernarda w 1929 r. sprzedał posiadłość Śląskiemu Towarzystwu Ziemskiemu w Opolu, przy czym sam pałac wykupiła gmina i urządziła w nim przedszkole, biura i mieszkania. Po drugiej wojnie światowej majątek znacjonalizowano i na jego bazie utworzono Gospodarstwo Rolne. Dawna rezydencja wykorzystywana była w przeróżny sposób, urządzono w niej sklepy, gospodę, ale także magazyn paszy, węgla i nawozów sztucznych. Budynek doprowadzono na skraj ruiny i następnie opuszczono. W 1990 r. pałac został przekazany osobie prywatnej jako rekompensata za tzw. mienie zabużańskie. Decyzja ta była oczywiście kompletną pomyłką. Właściciel nie podjął żadnych prac remontowych i po długim procesie gmina Głogówek w 2005 r. odzyskała budynek. Obecnie władze samorządowe próbują sprzedać dawną rezydencję wraz z otaczającym ją parkiem, jak dotąd bezskutecznie. Teren wokół pałacu nie jest ogrodzony, sam budynek został zabezpieczony przed wejściem, nie ma przy nim informacji na temat właściciela. Pałac otacza mocno zdewastowany park krajobrazowy o powierzchni 1,3 ha. W pobliżu znajduje się dawna oficyna, obecnie wykorzystywana jako wielorodzinny budynek mieszkalny oraz budynki gospodarcze, część z nich zagospodarowana, część powoli popada w ruinę.

Zabytki w Kazimierzu

Zespół pałacowy w Kazimierzu jest wpisany do rejestru zabytków sztuki: pałac pod nr rej.: 2145/86 z 30.12.1986 r., park nr rej.: 205/89 z 29.03.1989 r. Ochronie konserwatorskiej teoretycznie podlega również zespół folwarczny: oficyna, spichlerz, stajnia i stodoła, wpisane do rejestru pod nr 1857/66 dnia 24.10.1966 r.

Pałac

Eklektyczny pałac w Kazimierzu, o przewadze cech neogotyckich, wzniesiony przed 1841 r., przebudowany i rozbudowany w 1894 r. Budynek murowany z cegły, pierwotnie potynkowany, wzniesiony na planie zbliżonym do prostokąta, podpiwniczony, trzykondygnacyjny, nakryty wysokim dachem dwuspadowym. Fasada (elewacja zachodnia) jedenastoosiowa, starsza część budynku symetryczna, dziewięcioosiowa, z centralnie umieszczonym trójosiowym ryzalitem. Układ elewacji ogrodowej analogiczny jak fasady. Elewacje pozbawione pierwotnych podziałów i ozdobnych detali, jedynie dobudowane skrzydło południowe zachowało neogotyckie sterczyny, fryz arkadowy, część ostrołukowych otworów okiennych oraz przyziemie z boniowaniem pasowym. W portalu bocznej elewacji umieszczono datę przebudowy.

Podczas wizyty w Kazimierzu warto również zwiedzić kościół parafialny p.w. Najświętszej Panny Marii, wzniesiony w XVI w., przebudowywany w 1755 i 1828 r.

Informacje praktyczne i dojazd:

Dojazd komunikacją publiczną do Kazimierza jest praktycznie niemożliwy. W miejscowości zatrzymuje się tylko jeden autobus do Kędzierzyna –Koźla i cztery do Głogówka. Do obydwu tych miejscowości można bez problemu dojechać pociągiem z Gliwic, lecz trudno w nich zgrać przesiadkę. Ewentualnie do Głogówka można dojechać pociągiem zabierając ze sobą rower i ostatnie 8 km do Kazimierza pokonać o własnych siłach. Przy okazji proponuję zwiedzić liczne wartościowe zabytki w samym Głogówku. Wybierającym dojazd samochodem polecam jechać z Gliwic autostradą A4 do węzła Pławniowice, następnie DK 40 w kierunku Prudnika. W Głogówku należy skręcić z tej trasy w lewo w DK 416 (ul. Głubczycka), i za miejscowością ponownie skręcić w lewo w lokalną drogę do Kazimierza. Odległość: w jedną stronę niecałe 80 km. Na miejscu samochód najlepiej zaparkować na poboczu drogi, tuż obok pałacu.

Damian Dąbrowski,

Marzec 2010 r.