powiat dzierżoniowski, gmina Niemcza
(nazwa niemiecka: Kittlau, Kreis Nimptsch, od 1932r. Kreis Reichenbach)
Rys historyczny i stan obecny:
Wieś Kietlin położona dwa kilometry od Niemczy, po raz pierwszy wzmiankowana jest jako Kydlynis w dokumencie z 1. 11. 1210 r., wydanym we Wrocławiu, kiedy to Wawrzyniec, bp wrocławski z polecenia papieskiego rozporządza majętnościami pana Wincentego z Pogorzeli i funduje klasztor kanoników regularnych w Kamieńcu oraz wyznacza jego uposażenie. Ponownie wieś jako Kidlini jest wymieniana w dokumencie wydanym w Otmuchowie 14. 05. 1260 r. kiedy to Tomasz bp wrocławski zatwierdza posiadłości klasztoru w Kamieńcu, a następnie w dokumencie wydanym we Wrocławiu 2. 04. 1267 r., w którym to Włodzisław, książę Śląska i arcybiskup (elekt) Salzburga wymienia wsie Kietlin (Kitlin) i Mieczniki na Łopienicę. W kolejnym dokumencie wydanym również we Wrocławiu, 3. 11. 1283 r. Tomasz II, biskup wrocławski dokumentuje, iż trzej książęcy łucznicy ślubowali przed nim, że nie będą przeszkadzać braciom klasztornym w ściąganiu dziesięciny w Kietlinie (Kythlin). W dokumencie wydanym w Nysie 4. 06. 1316 r. Henryk, bp wrocławski zatwierdza klasztorowi w Kamieńcu nadania swoich poprzedników. Występuje tam również wieś Kydlin. 17. 03. 1317 r. w Kamieńcu Ząbkowickim Henryk, bp wrocławski zatwierdza darowiznę 1 szefla zboża z sołectwa w Kietlinie (Kythlin) przez sołtysa Macieja klasztorowi w Kamieńcu. We Wrocławiu wydano kolejny dokument, 16. 07. 1350 r., w którym to znajduje się wyrok sądu polubownego w sprawie dziesięciny ze wsi Gola oraz Kietlin (Kythlin). Bardzo ważnym dokumentem jest ten z 25. 11. 1486 r. wydany także we Wrocławiu, w którym Jan, bp wrocławski oddziela wieś Kietlin (Kittel) od dóbr klasztornych. Poznajemy wówczas pierwszych cywilnych właścicieli, którymi są Cristoff Reybnitz oraz jego syn Adam. Oni to prawdopodobnie budują tutaj pierwszy zamek, który według dokumentów istniał już w XV wieku. Był to zamek myśliwski obok którego usytuowana była wieś zamieszkała przez rybaków łowiących ryby w okolicznych stawach. Przez pewien okres zamek wraz ze wsią należał do brzeskiej kamery książęcej.
W połowie XVI w. wybudowany został późnorenesansowy dwór, kiedy to dobra kietlińskie należały do książąt legnicko-brzeskich, a dokładnie do księcia Jerzego II, którego wspaniały herb umieszczony jest w zwieńczeniu renesansowego portalu. Kolejnym znanym właścicielem dóbr był Joachim von Gellhorn, żonaty z Kathariną von Hohberg zmarły w 1630 r. Po jego śmierci właścicielami zostali bracia Leonhard i George von Gellhorn, a po nich Heinrich von Gellhorn.
W 1662 r. dobra kietlińskie przejął cesarski oficer Gregor Kleidienst, służący na Węgrzech. W 1673 r. dobra przeszły pod zarząd kuratora - wrocławskiego prawnika, a zarazem słynnego śląskiego poety, Daniela Caspara von Lohenstein, po śmierci Kleidiensta stały się jego własnością. Lohenstein przeprowadził we dworze prace remontowe lecz widząc, że nie ma męskiego potomka sprzedał dobra rodzinie von Tschirschky, jednak po długim procesie spadkowym pełnoprawnym właścicielem stał się zięć Lohensteina - Carl Magnus von Goldfus. Goldfus poślubiony był z Elżbietą von Lohenstein. To on na ruinach dworu kazał zbudować w stylu barokowym pałac. Dobra kietlińskie w rękach tej rodziny pozostawały ponad 200 lat. W międzyczasie 8 lipca 1678 r. otrzymał on z rąk cesarza patent szlachectwa.
W roku 1716 dobra przejął Carl Magnus, który ożenił się z Marią Katarzyną von Kindler. Między rokiem 1715 a 1733 założono wodociąg i plantację jabłoni specjalnie sprowadzonych z Bawarii. Kolejny właściciel Carl Sylvius von Goldfus pod koniec XVIII wieku przeprowadził w pałacu i w dominium duże prace budowlane. Z 1797 r. pochodzi informacja o nowych sklepionych pomieszczeniach w cokole pałacu, gdzie znajdowały się pokoje służby i kuchnia, a także o wielkiej sali na I piętrze, obok której było sześć pokoi oraz o wielu pomieszczeniach na poddaszu. W 1857 r. jako właściciel Kietlina widnieje w dokumentach Albert von Goldfus. W końcu XIX w. ówczesny właściciel, starosta krajowy i poseł do parlamentu Rzeszy Carl Silvius Magnus Adalbert von Goldfus (ur. 24. 12. 1840 r., zm. 9. 07. 1922 r. w Kietlinie) założył szlak turystyczny na Górę Działową (Kanonenberg). Ostatnimi przed II wojną światową właścicielami byli Otto Heinrich Studte, zmarły w Kietlinie 24. 02. 1934, a po nim Hermann Versen z Zawady koło Rawicza. Wojnę pałac przetrwał w stanie nieuszkodzonym, a po wojnie przeznaczony został na biura i mieszkania mieszczącej się obok Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej. Kiedy uległ znacznej dewastacji został opuszczony. Od tego czasu ulegał coraz większemu zniszczeniu i okradaniu ze wszystkiego co było wewnątrz.
Na szczęście stał się własnością prywatną a obecni właściciele dołożyli wszelkich starań aby pałac wyremontować z zachowaniem jak największej ilości detali architektonicznych. Obecnie pełni on rolę małego hoteliku oraz miejsca, gdzie można organizować wszelkiego rodzaju imprezy. http://www.palac-kietlin.com/
Wielokrotnie przebudowywany i remontowany, pałac ostatecznie uzyskał plan prostokąta. Obecnie jest to budowla dwukondygnacyjna, ośmioosiowa, kryta mansardowym czterospadowym dachem. Oś organizuje i wyróżnia ze struktury architektonicznej bogato dekorowany portal, którego niejako naturalnym przedłużeniem jest trzyosiowy szczyt ujęty ślimacznicami, zwieńczony profilowanym półkolem. Wnętrza prezentują doskonale przesklepione przestrzenie, jednak o dość zawiłych podziałach wynikających z wielu postępujących po sobie niezależnych koncepcji przebudów obiektu.
Zdjęcia pałacu z czerwca 2013r.
Zabytki w Kietlinie:
Do rejestru zabytków w Kietlinie wpisano zespół pałacowy: pałac (6.06.1957r., nr rej.: 467; brak decyzji w KOBiDZ), park (8.11.1980r., nr rej.: 751/WŁ).
Informacje praktyczne i dojazd:
Dojazd komunikacją publiczną do Kielina zapewniają autobusy ZKM Bielawa linii nr 49 z Wilkowa Wielkiego. Ze względu na trudności z dotarciem do samego Wilkowa Wielkiego i znalezieniem przesiadki nie polecam tego rodzaju dojazdu. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Wrocławia do węzła Brzezimierz, a następnie DK396 do Strzelina. Ze Strzelina najlepiej skierować się DK39 do Łagiewnik, skąd należy wyjechać DK8 w stronę Kłodzka. Za Wilkowem Wielkim z tej ostatniej trasy trzeba skręcić w prawo w lokalną drogę do Kielina. Odległość: z Gliwic w jedną stronę około 180km. Pałac znajduje się na prawo od drogi, przy zabytku można zaparkować samochód.
Wiesław Długosz
Grudzień 2011r., aktualizacja zdjęć czerwiec 2013r.
