Powiat strzeliński, gmina Kondratowice
(nazwa niemiecka: Kurtwitz, Kreis Nimptsch, od 1932r. Kreis Strehlen)
Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1299r. Do 1565r. właścicielem Kondratowic były rodzina von Borschnitz. W 1565r. majątek należał do Hansa Gregersdorfa von Kurtwitz. Kolejnymi właścicielami byli jego spadkobiercy: Heinrich von Gregersdorf auf Jordansmühl, będący starostą księstwa brzeskiego, a od 1592r. starostą strzelińskiego i niemczańskiego okręgu ziemskiego oraz Georg Christoph von Gregersdorf auf Pudigau und Klein Jeseritz, pełniący do 1654r. również funkcję starosty strzelińskiego i niemczańskiego okręgu ziemskiego. Następnie Kondratowice zakupiła dynastia Piastów legnicko-brzeskich. W wyniku podziałów majątku miejscowość otrzymali synowie księcia Jana Chrystiana (ur.1591r.,zm.1639r.) z jego drugiego morganatycznego małżeństwa z Anną Jadwigą von Sitzsch (ur.1611r., zm.1639r.): baron legnicki Zygmunt (ur.1632r., zm.1664r.) i hrabia legnicki August (ur.1627r., zm.1679r.). Po śmierci hrabiego Augusta należące do niego dobra przeszły na własność dynastii Habsburgów. W drugiej połowie XVIII w. Kondratowice należały do Karla Ludwiga von Siegroth (zm.1785r.). W 1830r. majątek w miejscowości posiadała Maria Förster, a w 1834r. dr medycyny Johann Barisch. W 1869r. dobra zakupił August Rohde. Kondratowice znacznie rozwinęły się za rządów Augusta Rohde, dzierżawiącego z rąk dynastii Hohenzollernów rozległy majątek w Białobrzeziu. Między innymi w latach 1870-1871 wybudował on w Kondratowicach cukrownię. W 1886r. posiadłość liczyła 206ha, a w 1894r. już 393ha. W latach 1894-1912 w księgach adresowych jako właściciel majątku wymieniany był Gebhard Rohde. Następnie dobra należały do Heinrich Rohde, wzmiankowanego w 1921, 1930 i 1937r. Po drugiej wojnie światowej wszystkie majątki rodziny Rohde zostały znacjonalizowane. W pałacu urządzono biura Państwowego Gospodarstwa Rolnego. Obecnie właścicielem zabytku jest Przedsiębiorstwo Rolno-Przemysłowe. Teren wokół nie jest ogrodzony, na miejscu brak informacji o stanie własnościowym.
Pałac
Renesansowy zamek nawodny został wzniesiony około 1550r. Następnie około 1740r. rezydencję przebudowano na barokowy pałac. Kolejna gruntowna przebudowa, w stylu neorenesansu francuskiego, miała miejsce w 1891 roku. W 1973r. pałac został wyremontowany, przebudowano wnętrza, a do elewacji zachodniej dostawiono przybudówkę (obecnie rozebrana). Kolejny remont wykonano w ostatnich latach. Budynek murowany z kamienia i cegły, potynkowany, trzyskrzydłowy. Skrzydła wzniesiona na rzucie prostokątów, podpiwniczone, jedno- i dwukondygnacjowe, nakryte dachami dwu- i czterospadowymi. Elewacje pałacu ozdobione boniowaniem, obramowaniami otworów okiennych, wydatnymi gzymsami (międzypiętrowy i wieńczący) i neorenesansowymi szczytami. Główne wejście poprzedzone niewielkim portalem balkonowym. Układ wnętrz dwutraktowy. W piwnicach zachowane sklepienia kolebkowe, kolebkowe z lunetami i żaglaste, w pozostałych pomieszczeniach płaskie stropy. Od zachodu do pałacu przylega park krajobrazowy z połowy XIX w. Na wschód od rezydencji znajdują się zabudowania dawnego folwarku, oddzielone od niej fosą, ponad którą przerzucono kamienny most. W pobliżu nieużytkowane budynki cukrowni założonej w 1870r. przez Augusta Rohde.
Zabytki w Kondratowicach
Do rejestru zabytków w Kondratowicach wpisano zespół pałacowy i folwarczny (29.03.2002r., nr rej.: 84/A/02/1-16): pałac (31.05.2001r., nr rej.: 52/A/01), park i ogród gospodarczy oraz folwark: dwa spichrze, oborę, dom mieszkalny, magazyn, warsztaty, budynek gospodarczy, stodołę, rządcówkę, most, murowane ogrodzenie.
Informacje praktyczne i dojazd
Dojazd komunikacją publiczną do Kondratowic zapewniają rzadko kursujące autobusy PKS z Łagiewnik, Strzelina i Wrocławia. Ze względu na problemy ze znalezieniem przesiadki osobom mieszkającym na Górnym Śląsku odradzam ten sposób dojazdu. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Wrocławia do węzła Brzezimierz, a następnie DK396 do Strzelina i dalej DK39 w stronę Łagiewnik. Z tej ostatniej trasy w miejscowości Karczyn należy skręcić w lewo w lokalną drogę prowadzącą do Kondratowic. Pałac w Kondratowicach znajduje się po lewej stronie ulicy. Samochód na miejscu można zostawić na parkingu przed restauracją, naprzeciw przypałacowego parku. Odległość z Gliwic: w jedną stronę około 165 km.
Damian Dąbrowski,
Sierpień 2011 r.
