Powiat kłodzki, gmina Lądek-Zdrój
(nazwa niemiecka: Karpenstein, Kreis Glatz)
Rys historyczny i stan obecny:
Prawdopodobnie w pierwszej połowie czternastego stulecia na skalistym wzgórzu (758 m n.p.m.) zwanym Karpiakiem wzniesiono zamek Karpień. Być może warownię zbudowano w miejscu wcześniejszego grodu ziemnego. Twierdza składała się z zamku górnego i położonego na północny-zachód od niego przedzamcza. W 1346 roku król czeski Jan Luksemburski podarował zamek Tomaszowi von Glaubitz. Warownia chroniła pobliskie przełęcze i przebiegającą nimi tzw. „Drogę Solną”. W skład należącego do właściciela zamku klucza dóbr wchodziło miasto Lądek i 13 wiosek. W 1354 roku król Karol IV, syn i następca Jana Luksemburskiego przekazał dobra obejmujące m.in. Karpień swemu młodszemu bratu Janowi Henrykowi (ur.1322r., zm.1375r.), margrabiemu morawskiemu. Następnie na przełomie XIV i XV wieku zamek należał do przedstawicieli rodów: von Tawlitz, von Parchwitz i von Niemanitz. Od 1422 roku właścicielem dóbr zamkowych Karpień był Puta III z Czastalovic. W 1428 roku zamek został zdobyty przez oddział husytów. Puta III z Czastalovic posiadał znaczne włości zarówno w Czechach jak i na Śląsku, był m.in. panem zastawnym hrabstwa kłodzkiego. Po jego śmierci w 1435 roku rodzina nie była w stanie spłacić długów i w 1440 roku sprzedała prawa zastawne do ziemi kłodzkiej Hynkowi Krušinie (ur.1391r., zm.1454r.). Nowy właściciel odbudował zamek Karpień, z którego uczynił bazę wypadową do rozbójniczych rajdów na okoliczne ziemie. W 1442 roku oddział Hynka Krušiny splądrował klasztor cystersów w Henrykowie. Rok później wojska miast i książąt śląskich pod wodzą księcia Wilhelma opawsko-ziębickiego przeprowadziły wyprawę odwetową w czasie której zdobyły i uszkodziły zamek Karpień. Po śmierci Hinka Krušiny warownia na Karpniaku popadła w ruinę. W kolejnych latach ruiny służyły jako miejsce schronienia band rozbójniczych. Ostatecznie zamek zburzono w 1513 roku. W 1580 roku po raz pierwszy wzmiankowano użycie kamienia z zamku do prac budowlanych w Lądku Zdroju. Ruiny zamku w znacznym stopniu zostały rozebrane w XIX wieku. W 2009 roku na terenie zamku rozpoczęto prace archeologiczne, kontynuowane w kolejnych latach. Po zakończeniu badań naukowych planowana jest odbudowa wieży.
Obecnie z zamku pozostały jedynie większe fragmenty murów, wykonanych z kamienia, wysokich na około 1-2 metry. Założenie zamkowe zajmuje obszar na szczycie wzgórza mierzony na około 30 x 74 metry. Zamek górny założony został na planie czworoboku. Od strony przedzamcza (kierunek północno-zachodni) zachowała się zaokrąglona ściana, która jest pozostałością stołpu Zabudowania wewnątrz zamku umieszczono od strony wschodniej i północnej. W północnej ścianie znajdowała się wąska brama. Gród wewnętrzny otaczał obręb dodatkowych murów. Na przedzamczu znajdowały się dziedziniec zewnętrzny i stajnie.
Zabytki w Karpnie
Do rejestru zabytków w Karpnie wpisano zamek „Karpień” (3.08.1965r., nr rej.: 1330).
Informacje praktyczne i dojazd
Dojście do ruin zamku Karpień położonego na szczycie Karpiaka możliwe jest dzięki wytyczeniu dwóch szlaków turystycznych. Szlak zielony prowadzi do ruin z przełęczy Karpowskiej (kierunek zachodni) i z Lutyni (kierunek południowy). Szlakiem niebieskim można dojść z Lądka-Zdroju (kierunek wschodni) i ze Starego Gierałtowca (kierunek północny). Ze względu na możliwość dojazdu i parkowania najlepiej wybrać dojście z Lądka Zdroju. Czas przejścia to około 1,5 godziny w jedną stronę. Po drodze przechodzi się przez szczyt Trojaka (766 m n.p.m.), który jest świetnym punktem widokowym, m.in. na Lądek-Zdrój, Masyw Śnieżnika, Góry Bialskie i Złote. Następnie szlak wiedzie ścieżką przez atrakcyjną Skalną Bramę, ze skałkami do 27 metrów wysokości. Dojazd komunikacją publiczną do Lądka-Zdroju zapewniają autobusy PKS kursujące m.in. z Kłodzka, Stronia Śląskiego, Wrocławia i Ząbkowic Śląskich. Najczęściej kursują autobusy na trasie Kłodzko – Lądek. Do Kłodzka można dotrzeć np. pociągiem z Wrocławia. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Wrocławia do węzła Prądy, następnie DK46 w stronę Kłodzka przez Nysę. W Złotym Stoku z DK46 należy skręcić w lewo w DK390 prowadząca do Lądka-Zdrój. Odległość: z Gliwic w jedną stronę około 185km. Zespół pałacowy znajduje się w południowej części Ławicy, na prawym brzegu Nysy Kłodzkiej. Samochód najlepiej zostawić na parkingu w południowej części Lądka, w rejonie ulic Moniuszki i Leśnej, skąd niebieski szlak wiedzie w stronę Trojaka.
Damian Dąbrowski,
Październik 2013 r.
