Powiat kluczborski, gmina Lasowice Wielkie
(nazwa niemiecka: Klein Lassowitz, w latach 1936-1945 Schlosswalden, Kreis Rosenberg O.S.)
Rys historyczny i stan obecny:
Wieś Lasowice Małe została założona pod koniec XIII w. W 1446 r. Jan Dambrowka z Jasieni kupił część Lasowic koło Olesna. Informacja ta nie jest precyzyjna i może dotyczyć Lasowic Małych, bądź pobliskich Lasowic Wielkich. W czasach późniejszych obydwie miejscowości były w rękach potomków Jana, przy czym to Lasowice Małe rodzina Dambrowka auf Jaschin wybrała na swoja siedzibę. W 1617 r. Jan Dambrowka wzniósł w Lasowicach Małych renesansowy dwór, który znacznie przebudowany w drugiej połowie XIX w. i w XX w. przetrwał do dziś. Wioska w posiadaniu rodziny Dambrowka auf Jaschin pozostała do końca XVII w., następnie często zmieniali się jej właściciele, wśród których był hrabia von Laswitz i Juliusz Gebhard jun. von Hoym (1721-1769). Po śmierci ojca w 1769 r. majątek odziedziczyła córka Amalia Luiza Maria Szarlotta von Hoym. Amalia von Hoym w 1782 r. wyszła za mąż za generała Fryderyka Ludwika księcia zu Hohenlohe-Ingelfingen-Öhringen i wniosła mu w posagu posiadłości Hoymów. Dobra Lasowice należały do rodziny zu Hohenlohe-Ingelfingen-Öhringen ze Sławięcic do końca drugiej wojny światowej, przy czym w XX w. były dzierżawione przez kapitana Georga Kirscha, który do 1945 r. mieszkał we dworze. W czasach PRL-u majątek upaństwowiono, a na jego bazie stworzono PGR. Dawna rezydencja została siedzibą biura zakładów. W zabytku urządzono również mieszkania pracowników oraz stołówkę. W latach 90-tych XX w. miejscowy PGR upadł, a większość jego majątku sprywatyzowano. Niestety dwór wraz z otaczającym go parkiem do dziś pozostają własnością Oddziału Terenowego Agencji Nieruchomości Rolnych w Opolu. W latach 90-tych wyremontowano dach dworu i była to ostatnia inwestycja w zabytek. Obecnie Agencja Nieruchomości Rolnych próbuje sprzedać obiekt, jak dotąd bezskutecznie. Dwór jest również mało skutecznie pilnowany przez właściciela. Wokół budynku brak ogrodzenia oraz jakichkolwiek informacji o stanie prawnym. Wejście do wnętrza nie stanowi żadnego problemu co sprzyja licznym dewastacjom. Jeśli sytuacja nie ulegnie szybko radykalnej zmianie zabytek w Lasowicach Małych ulegnie zniszczeniu. W pobliżu dworu opuszczony parterowy budynek, murowany z cegły, potynkowany nakryty dachem siodłowym, prawdopodobnie dawny czworak.
Dwór renesansowy, przebudowany z zatraceniem cech stylowych. Budynek murowany z kamienia i cegły, potynkowany, podpiwniczony, dwukondygnacjowy, wzniesiony na planie zbliżonym do kwadratu, dach czterospadowy, kryty dachówką. Fasada (elewacja zachodnia) podobnie jak pozostałe elewacje czteroosiowa. Elewacje pozbawione zdobień, z dawnych podziałów zachował się gzyms międzykondygnacyjny oraz proste obramienia otworów okiennych. Układ wnętrz dwutraktowy z sienią na osi, obok której znajduje się klatka schodowa. Wnętrza w znacznym stopniu przekształcone, jedynie w piwnicach i dwóch pomieszczeniach parteru zachowały się dawne sklepienia. W części wschodniej parteru znajduje się dwuprzęsłowa sala sklepiona kolebkowo-krzyżowo. W ścianach tego pomieszczenia pozostały resztki kilku schowków. W północnej części budynku przetrwała sala nakryta sklepieniem kolebkowym z lunetami o bogatej dekoracji stiukowej. W sali tej zachował się również kominek oraz drewniana okładzina ścian. W kilku wejściach drewniane portale.
Informacje praktyczne i dojazd:
W Lasowicach Małych zatrzymują się autobusy PKS kursujące pomiędzy Olesnem a Kluczborkiem. Autobusy jeżdżą rzadko, dlatego dojazd komunikacją publiczną jest trudny. Wybierającym się w podróż polecam jechać pociągiem z Katowic lub Tarnowskich Gór do Olesna bądź Kluczborka, a dalej wspomnianym wyżej połączeniem autobusowym. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Wrocławia, następnie DK 88 do Strzelec Opolskich i DK 94 do Opola. Z Opola DK 45 w stronę Kluczborka, z trasy tej w miejscowości Jasienie należy zjechać w prawo w lokalna drogę do Lasowic Małych. Odległość: w jedną stronę około 110 km. Na miejscu nie ma parkingu, samochód trzeba zostawić na poboczu drogi.
Będąc w Lasowicach Małych warto zobaczyć drewniany kościół filialny p.w. Wniebowzięcia NMP. Kościół zbudowano w 1688 r., na przestrzeni wieków był wielokrotnie przebudowywany. Świątynia jednonawowa, zbudowana w konstrukcji zrębowej, z wieżą o konstrukcji słupowej. Wewnątrz barokowe wyposażenie.
Damian Dąbrowski,
Styczeń 2010 r.
