Powiat lwówecki, gmina Wleń
(nazwa niemiecka: Lähnhaus, Kreis Löwenberg)
Gród kasztelański wymieniony w 1155r., w jego miejscu prawdopodobnie w drugiej połowie XII w. został wzniesiony pierwszy murowany zamek. Warownia pozostała w posiadaniu Piastów do 1368r. kiedy to po śmierci księcia świdnicko-jaworskiego Bolka II wdowa po nim księżna Agnieszka oddała twierdzę jako zastaw lenny rodzinie von Zedlitz. Następnie zamek należał do: Tymo von Colditza, rodziny von Redern (XIV-XV w.), Hansa von Zedlitz-Rochlitz (1465r.), Heinza von Reichenbach, rodziny von Hochberg, rodziny von Schaffgotsch, Sebastiana von Zedlitz-Neukirch (zm. 1601/1607r.), rodziny von Kaulhaus (lata 1653-1728), rodziny von Grünfeld und Guttenstädten (od 1728r.), rodziny von Haugwitz (lata 1804-1945).
Zamek
Zamek murowany z kamienia, został wzniesiony w drugiej połowie XII wieku. Początkowo warownia składała się z budynku mieszkalnego, kaplicy, sześciobocznej wieży oraz otoczonego murem dziedzińca. W XIV w. wzniesiono zachowany do dzisiaj stołp. W XIV i XV w. rozbudowano warownię o tzw. zamek średni i niski. W czasie wojny trzydziestoletniej twierdza kilkukrotnie oblegana i zdobywana przez wojska cesarskie i szwedzkie, ostatecznie w 1646r. wysadzona na polecenie generała Montecuccoli. Po zakończeniu wojny właściciele majątku, rodzina Kaulhaus nie odbudowała zamku lecz u jego podnóża wzniosła nową rezydencję. Odtąd ruiny zamku powoli znikały, niszczone przez przyrodę i rozbierane przez miejscową ludność. W latach pięćdziesiątych XX w. przeprowadzono na terenie ruin prace konserwacyjne. W latach 1988-2001 w ruinach trwały prace archeologiczne, niedługo po ich zakończeniu w 2006r. osunął się znaczny fragment jednej ze ścian. Odtąd ze względów bezpieczeństwa dostęp do ruin jest bardzo ograniczony.
Pałac
Barokowy pałac wzniesiony dla rodziny von Kaulhaus w latach 1653-1663, przebudowany w 1728r. i w drugiej połowie XIX w., remontowany w latach 1974-1975, 1988-1991 i w ostatnim czasie. Budynek murowany, pierwotnie wzniesiony na rzucie prostokąta, obecnie o rozbudowanym, nieregularnym planie, podpiwniczony, dwukondygnacyjny, nakryty dachem czterospadowym. Fasada dziewięcioosiowa, z centralnym głównym wejściem ozdobionym barokowym portalem balkonowym. Elewacje o podziałach ramowych, z wydatnym gzymsem wieńczącym i lizenami, okna w obramowaniach uszatych. Układ wnętrz wielotraktowy, w części pomieszczeń parteru zachowane sklepienia. W pobliżu pałacu zabudowania dawnego folwarku, między innymi pochodząca z XVII w. oficyna. Do pałacu przylega niewielki park krajobrazowy. Tuż obok rezydencji znajduje się kościół p.w. św. Jadwigi, obok którego przebiega ścieżka prowadząca przez rezerwat Leśna Góra do ruin zamku „Lenno”.
Zabytki w Łupkach
Do rejestru zabytków w Łupkach wpisano gródek „Lenno” (13.11.1956r., nr rej.: 361/339): kaplica p.w. św. Jadwigi (nr rej. j.w.), ruina zamku „Lenno” (13.11.1961r., nr rej.: 388/968); zespół pałacowy „Wleński Gródek”: pałac, pawilon ogrodowy i gołębnik (10.05.1985r., nr rej.: 393/869/J), park (15.06.1979r., nr rej.: 394/526/J).
Informacje praktyczne i dojazd
Dojazd komunikacją publiczną do miejscowości Łupki zapewniają autobusy PKS z Jeleniej Góry i Bolesławca, a w pobliskim Wleniu znajduje się stacja kolejowa na trasie Jelenia Góra – Lwówek Śląski. Z Górnego Śląska najlepiej wybrać wariant dojazdu przez Jelenią Górę, do miasta można dotrzeć bez problemu pociągiem, np. z Gliwic z przesiadką we Wrocławiu. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Legnicy do węzła Wilczyce, następnie DK364 w stronę Lwówka Śląskiego. Za Złotoryją, w miejscowości Pielgrzymka z tej ostatniej trasy najlepiej skręcić w drogę lokalną prowadzącą przez Twardocice, Dłużec, Sobotę, Górczycę i Marczów. Odległość: w jedną stronę z Gliwic do Łupek to około 280 km. Na miejscu nie ma dobrego parkingu, samochód trzeba pozostawić na poboczu drogi.
Damian Dąbrowski,
Wrzesień 2011 r.