Powiat kędzierzyńsko-kozielski, gmina Cisek
(nazwa niemiecka: Lohnau, Kreis Cosel)
Rys historyczny i stan obecny:
Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1295 r. Na przestrzeni dziejów wioska należała między innymi do klasztoru norbertanek w Czarnowąsach oraz rodzin von Oppersdorff i von Gaschin. W 1875 r. majątek w Łanach kupił Artur von Reibnitz. Prawdopodobnie ufundował on neogotycki pałac, po którym dzisiaj zostały tylko ruiny. Po śmierci Artura von Reibnitz w 1931 r. posiadłość przeszła na jego syna, Johanna (1882-1939). Johannes Hubertus von Reibnitz zaangażowany w politykę raczej niewiele czasu spędzał w Łanach. Od 1929 r. był członkiem NSDAP, a od 1936 r. SS, w latach 1933-1939 był posłem Reichstagu III Rzeszy (wybranym z okręgu Wrocław). Zmarł w 1939 r. w Lipsku. Zarówno jego działalność polityczna, jak i życie osobiste (dwa rozwody) świadczą, że był on raczej trudnym i nieprzyjemnym człowiekiem. Pozostawił dwie córki Liselotte (1918-1969) i Brigitte (ur. 1921 r.). Majątek w Łanach odziedziczyła prawdopodobnie ta pierwsza. W 1942 r. właśnie w Łanach wzięła ślub z Maxem Breyem. W czasie działań wojennych w 1945 r. pałac został uszkodzony. W Polsce Ludowej majątek Reibnitzów znacjonalizowano i przekazano Państwowemu Gospodarstwu Rolnemu. Pod jego zarządem dawna rezydencja ostatecznie zmieniła się w ruinę. Obecnie ruiny wraz z otaczającym je terenem są własnością prywatną. Obiekt zagrożony technicznie, w żaden sposób nie zabezpieczony, można go zobaczyć tylko z pewnej odległości, zza płotu. Właściciel w sąsiednich budynkach prowadzi działalność gospodarczą i wygląda na to, że pałac jest dla niego zbędnym dodatkiem.
Ruiny pałacu. Zdjęcia z lat 2004-2006
Pałac w Łanach to budynek murowany z cegły, pierwotnie potynkowany, częściowo podpiwniczony, wzniesiony na planie zbliżonym do litery „L”. Jak wiele neogotyckich rezydencji, asymetryczny, złożony z połączenia kilku brył: wieży, części parterowej z poddaszem i dwukondygnacjowej, również z poddaszem. Fasada dziesięcioosiowa (od strony dziedzińca gospodarczego), z głównym wejściem umieszczonym w niższej części pałacu. Po dachach nie ma już śladu, ale z wyglądu budynku można się domyślić, że były dwuspadowe. Elewacje ozdabiał krenelaż, sterczyny, nadwieszone nadokienniki. W jednej z bocznych elewacji parterowy, wieloboczny ryzalit. W narożniku drugiej kwadratowa, czterokondygnacyjna wieża. Brak materiałów historycznych i dostępu do obiektu uniemożliwia określenie jego układu wnętrz.
Ruiny pałacu w Łanach nie zostały wpisane do rejestru zabytków sztuki. W rejestrze od 21.01.1959 r. znajduje się za to przylegający do nich niewielki park (nr rej.: P-42/59).
W ciągu dziesięciu lat jakie minęły od wykonania pierwszych zdjęć prezentowanych powyżej stan ruin pałacu nie uległ większym zmianom. Większość budynku już dawno temu uległa zawaleniu. Pozostałe niezabezpieczone mury powoli niszczeją na skutek działania sił natury. Ruiny położone na prywatnej działce pozostają niedostępne, można jednak do nich stosunkowo blisko podejść od strony szkoły. Prawdopodobnie boisko szkolne powstało w miejscu wyciętego fragmentu parku pierwotnie otaczającego pałac.
Ruiny w październiku 2014 roku
Informacje praktyczne i dojazd:
Dojazd do Łanów komunikacją publiczną nie stanowi większego problemu, ponieważ przez miejscowość przebiega trasa PKS-ów kursujących z Kędzierzyna-Koźla do Raciborza; dziennie kilkanaście kursów. Z Gliwic do Kędzierzyna czy Raciborza można łatwo dotrzeć pociągiem lub autobusem. Samochodem z Gliwic najlepiej jechać DK 408 do Bierawy i dalej drogami lokalnymi przez Cisek, Roszowice i Dzielnice.
Ruiny pałacu znajdują się w centrum wioski, tuż obok szkoły przy ul. Głównej 96. Samochód najlepiej zostawić na parkingu przy szkole lub w pobliżu kościoła.
W okolicy godne zobaczenia są ruiny pałaców w Sławikowie, Łubowicach, Brzeźnicy oraz drewniane kościoły w Miejscu Odrzańskim i Przewozie.
Damian Dąbrowski,
styczeń 2009 r., aktualizacja październik 2010 r., aktualizacja zdjęć październik 2014r.