Powiat trzebnicki, gmina Wisznia Mała
(nazwa niemiecka: Mahlen, Kreis Trebnitz)
Pierwsza informacja źródłowa o miejscowości pochodzi z 1414 roku. W 1845r. majątek w miejscowości należał do rodziny von Löbbecke. Jako jego właściciel w latach 1856-1861 wzmiankowany był Eduard Friedrich von Löbbecke. Przed 1866 rokiem posiadłość odziedziczył porucznik Edmund von Löbbecke. W 1886r. dobra rycerskie Malin liczyły 337ha, w tym 253ha pól uprawnych, 41ha łąk, 39ha lasów, 3ha stawów, 1ha dróg i podwórzy gospodarczych. Folwarkiem zarządzał inspektor Ludwig Hecke. Edmund von Löbbecke zmarł przed 1894 rokiem. Dobra przeszły w ręce jego spadkobierców. Ostatecznie ich właścicielem został Erik von Löbbecke, wzmiankowany w Malinie w latach 1902-1917. Erik von Löbbecke był również właścicielem majoratu Wisznia Mała (Majoratsherr auf Wiese). Za jego rządów w dalszym ciągu inspektorem prowadzącym folwark w Malinie pozostał Ludwig Hecke. Dopiero w 1917r. jako nowy inspektor pojawił się w dokumentach Hugo Baumert. W tym czasie powierzchnia majątku wynosiła 549ha: 405ha pól uprawnych, 52ha łąk, 62ha lasów, 14ha parku i ogrodu, 1ha stawów, 15ha dróg i podwórzy gospodarczych. Erik von Löbbecke zmarł pomiędzy 1917 a 1921 rokiem. Posiadłość w Malinie w spadku otrzymali: Egbert von Löbbecke z Wiszni Małej, Pani Ufta von Wiedebach-Nostitz, z domu von Löbbecke i Pani Sofie von Löbbecke. Przynajmniej do 1930 roku majątek od rodziny von Löbbecke dzierżawił Georg Riedel. W latach 1921-1930 gospodarstwo prowadził inspektor Schwenke. W latach trzydziestych XX wieku nastąpiły miały miejsce zmiany właścicieli majątku. Ostatecznie w 1937r. posiadłość należała już tylko do Pani Ufty von Wiedebach-Nostitz, z domu von Löbbecke. W jej imieniu inspektor Müssigbrodt zarządzał folwarkiem. Powierzchnia dóbr wynosiła 443ha, w tym 348ha pól uprawnych, 50ha łąk i pastwisk, 14ha parku i ogrodu, 1ha stawów, 15ha dróg i podwórzy gospodarczych. Pałac w Malinie nie został zniszczony w czasie drugiej wojny światowej. Po 1945 roku rezydencję rodziny von Löbbecke zmieniono w wielorodzinny budynek mieszkalny. Z czasem budynek zdewastowano i pozbawiono większości cech stylowych. Trudno określić kiedy część pałacu została rozebrana. W 1986 roku przeprowadzono remont obiektu bez zgody Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Obecnie pozostała część pałacu jest własnością prywatną. Budynek pełni w dalszym ciągu funkcje mieszkalne, można go zobaczyć z zewnątrz, z pewnej odległości.
Pałac
Siedziba właścicieli majątku w Malinie została zbudowana w drugiej połowie XVIII wieku. Istnienie pałacu i folwarku potwierdza źródło z 1845 roku. Pałac przebudowała w drugiej połowie XIX wieku rodzina von Löbbecke. Zdjęcia sprzed 1945 roku pozwalają w pewnym stopniu opisać wygląd budynku. Pałac był murowany z cegły, potynkowany, założony na planie wydłużonego prostokąta, dwukondygnacyjny, nakryty dachami czterospadowymi o niewielkim nachyleniu połaci. Elewacja ogrodowa posiadała osiem osi. Bryłę budynku urozmaicała ośmioboczna wieża i wydatny trzyosiowy ryzalit. Właśnie wspomniany ryzalit to istniejąca do dziś część pałacu. Obecnie niewielki budynek przypomina raczej dom jednorodzinny niż siedzibę szlachecką. Elewacje zachowały jednak ślady dawnej świetności w postaci gzymsów i nadokienników.
Od południa do resztek rezydencji przylega park krajobrazowy. Do parku prowadzi ozdobna brama. Na wschód od pałacu rozciąga się dziedziniec gospodarczy dawnego folwarku. Wokół niego zachowane zabudowania mieszkalne i gospodarcze. Część z nich doprowadzona do ruiny, zapewne wkrótce zostanie wyburzona.
Zabytki w Malinie
Do rejestru zabytków w Malinie wpisano zespół pałacowy (29.11.1980r., nr rej.: 454/W): pałac, obecnie budynek nr 39, park, bramę wjazdową, mostek na wyspę.
Informacje praktyczne i dojazd
Dojazd komunikacją publiczną do Malina zapewniają busy linii 603 prywatnego przewoźnika firmy Bus Ekspres kursujące z Wiszni Małej. Do samej Wiszni można dotrzeć m.in. autobusami z Trzebnicy i Wrocławia. Ze względu na możliwość znalezienia przesiadki polecam dojazd przez Wrocław. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Wrocławia do węzła Wrocław Południe, następnie autostradową obwodnicą miasta (A8) do węzła Wrocław Północ i dalej DK5 w stronę Poznania. W miejscowości Kryniczno z tej ostatniej trasy należy skręcić w prawo w lokalną drogę prowadzącą do Malina przez Kalinę. Odległość: z Gliwic w jedną stronę około 190km. Zespół pałacowy i zabudowania gospodarcze dawnego folwarku znajdują się w zachodniej części miejscowości. Z ulicy Głównej w Malinie najlepiej skręcić w lewo w ulicę Parkową. Samochód można zostawić przy pofolwarcznych zabudowaniach gospodarczych.
Damian Dąbrowski,
Kwiecień 2013 r.
