Powiat myszkowski, gmina Niegowa
(miejscowość leży na ziemiach historycznie związanych z Małopolską, od drugiej połowy XX w. w wyniku kolejnych podziałów administracyjnych kraju dzieli losy Górnego Śląska)
Rys historyczny i stan obecny:
Początki Mirowa sięgają XIV w., kiedy to w miejscowości zbudowano strażnicę. Za budowniczego niewielkiej warowni podlegającej zamkowi w sąsiednich Bobolicach uznaje się Kazimierza Wielkiego. Po 1370 r. Mirów wraz z okolicą podlegał władzy księcia opolskiego Władysława. Około 1396 r. został odebrany opolskiemu Piastowi przez Władysława Jagiełłę. Król przekazał miejscowość Krystynowi I z Koziegłów herbu Lis, pełniącemu liczne urzędy królewskie. Z 1405 r. pochodzi pierwsza pewna informacja o warowni w Mirowie. Jej burgrabią był wtedy niejaki Sassin, zapewne zaufany człowiek Krystyna. W tym czasie strażnicę rozbudowano do piętrowego zamku otoczonego murem obronnym i fosą. W 1440 r. wnuk Krystyna, Krystyn III by spłacić długi ojca sprzedał zamek w Mirowie Mateuszowi Żiżce. Już w dwa lata później warownia w nieznanych okolicznościach przeszła w ręce wojewody poznańskiego Piotra z Bnina. Od 1445 r. Mirów należał do Jana Hińczy z Rogowa herbu Działosza. Po jego śmierci w 1487 r. zamek zajęli krewni zmarłego, Jan i Jakub Kobylańscy i sprzedali go Piotrowi Myszkowskiemu. Mirów stał się siedzibą rodu Myszkowskich i istniejący zamek został znacznie rozbudowany. Budynek mieszkalny podwyższono o dwie kondygnacje, powiększono także wieżę mieszkalno-obronną, wzniesiono zamek dolny. W drugiej połowie XVI w. Myszkowscy posiadali już inne rezydencje i zamek zaczął tracić na znaczeniu. W czasie wojny o sukcesję polskiego tronu w 1587 r. nie przystosowaną do warunków ówczesnej wojny warownię bez trudu zdobyli żołnierze arcyksięcia Maksymiliana. W XVII w. Myszkowscy sprzedali Korycińskim podupadający zamek w Mirowie. Od 1651 r. kolejnymi właścicielami warowni byli Męcińscy. W 1657 r. mirowska twierdza ponownie ucierpiała w wojennej zawierusze. Zniszczenia dokonane przez szwedzkie wojska nie zostały już w pełni naprawione. Męcińscy posiadali zamek w Mirowie aż do około 1830 r., jednak wobec postępującej ruiny budowli już od 1787 r. w nim nie mieszkali. W dziewiętnastym stuleciu ruina zamku była wykorzystywana jako skład darmowego budulca, co tylko przyspieszyło degradację obiektu. Po drugiej wojnie światowej przystąpiono do odgruzowania zamku i przeprowadzono prace konserwatorskie. Zabytek był utrzymywany w formie tzw. trwałej ruiny. Właścicielami zamku i terenów wokół niego była rolnicza wspólnota gruntowa. W 2006 r. wspólnota sprzedała zabytek rodzinie Laseckich, właścicielom zamku w sąsiednich Bobolicach. Zamek w Mirowie można obecnie zwiedzać tylko z zewnątrz. Ze względu na zły stan obiektu i groźbę wypadku wejścia do wnętrz zostały zamurowane. Nowi właściciele planują przeprowadzić prace konserwatorskie na zamku.
Ruiny gotyckiego zamku, murowanego z kamienia spojonego zaprawą wapienną, pierwotnie częściowo otynkowany. Warownia składała się z zamku górnego, zamku dolnego. Obecnie najlepiej zachowaną częścią twierdzy jest zamek górny. Usytuowany na wysokiej skale trzykondygnacyjny budynek wzniesiony na planie zbliżonym do trapezu, z pięciokondygnacyjną wieżą na rzucie zbliżonym do elipsy w narożniku południowo-zachodnim. Zamek dolny składał się z: wieży bramnej (południowa część wzgórza), dwóch dziedzińców (rozłożonych w zachodniej części wzniesienia) oraz właściwych budynków mieszkalnych przy północno-wschodnim narożniku. Z zamku dolnego pozostały fragmenty muru obwodowego oraz kwadratowej wieży mieszkalnej.
Informacje praktyczne i dojazd:
Do samego Mirowa nie można dotrzeć komunikacją publiczną. Autobusy z Myszkowa i Żarek dojeżdżają do Bobolic i Niegowej. Z obu tych miejscowości można do Mirowa dojść czerwonym szlakiem Orlich Gniazd, z Bobolic około 2 km, z Niegowej około 3 km. Planując wyjazd warto wziąć pod uwagę, że autobusy w kierunku Niegowej kursują częściej niż do Bobolic. Do Myszkowa można bez problemu dojechać pociągiem relacji Gliwice – Częstochowa. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 do Katowic, następnie w kierunku Warszawy drogą szybkiego ruchu S86 do Siewierza. Z Siewierza DK 793 do Żarek i dalej DK 789 do Niegowej. Z Niegowej lokalna droga prowadzi do Mirowa. Odległość: w jedną stronę niecałe 100 km. Nie opodal ruin zamku znajduje się parking, na którym można zostawić samochód.
Damian Dąbrowski,
Marzec 2010 r.
