Powiat ostrowski, gmina Sośnie
(nazwa niemiecka: Jagdschloss Mojawola, Kreis Groß Wartenberg)
Rys historyczny i stan obecny:
Moja Wola wchodziła w skład dóbr międzyborskich należących do książąt oleśnickich. W 1852r. pośród lasów książę Wilhelm von Braunschweig-Öls wybudował pałac myśliwski. Interesujący budynek wzorowany był na szkockich zamkach myśliwskich. Nietypowo rozwiązano elewacje pałacu pokrywając je korą. W latach 1854 - 1872 książę w majątku Moja Wola organizował wielkie polowania, w czasie których nieraz upolowano nawet 100 loch. W rozległym parku otaczającym pałac specjalnie hodowano lochy, daniele i jelenie. W 1884r. wraz ze śmiercią księcia Wilhelma wygasła dynastia książąt von Braunschweig-Öls. Należące do książąt oleśnickich majątki zostały podzielone między spadkobierców. Dobra międzyborskie odziedziczył król Saksonii Albert I (ur.1828r., zm.1902r.) z dynastii Wettinów. Już rok później saksoński władca sprzedał majątki baronowi von Buddenbrock-Hettersdorff. Baron Buddenbrock-Hettersdorff również nie pozostał długo ich właścicielem. Dobra międzyborskie sprzedał w latach 1886 i 1888 baronowi Danielowi von Diergardt-Roland i hrabiemu Hugonowi von Reichenbach-Goschütz. Baron Daniel von Diergardt-Roland nabył w 1886r. większość majątków – Suschen (Sośnie), Jagdschloss Mojawola (pałac myśliwski Moja Wola), Mariendorf (Marjak), Kotzine (Kocina), Kalkowski (Bronisławka), Wilhelmshütte, Kruppa – z których utworzył dobra Moja Wola (Herrschaft Moja Wola). W 1902r. jego posiadłości liczyły w sumie 5306ha. Przed 1905r. Daniel von Diergardt-Roland dokupił majątek Surmin, powiększając dobra do 5409,8ha. Baron von Diergardt-Roland zmarł pomiędzy 1909 a 1912r., dobra odziedziczyła wdowa po nim baronowa Agnes von Diergardt, z domu von Klitzing. Majątki rodziny von Diergardt znalazły się na ziemiach, które w 1920r. wydzielono z powiatu sycowskiego i włączono do odbudowanego państwa polskiego. Podziału administracyjnego nie zmieniono również po 1945r., kiedy to Śląsk przyłączono do Polski. W ten sposób Moja Wola w dalszym ciągu pozostaje częścią województwa wielkopolskiego. Dobra Moja Wola pozostały w posiadaniu baronowej Agnes von Diergardt do końca drugiej wojny światowej. W 1937r. liczyły 5842ha powierzchni. W czasach Polski Ludowej majątki znacjonalizowano. Pałac myśliwski Moja Wola został przekazany leśnikom. Początkowo w budynku mieszkali jeńcy wojenni pracujący w okolicznych lasach. Następnie pałac wykorzystywano jako siedzibę Technikum Leśnego (do 1975r.), Leśny Ośrodek Szkoleniowy i hotel dla robotników leśnych. W latach dziewięćdziesiątych XX w. nieużytkowany budynek zaczął szybko popadać w ruinę. Zabytek przekazany na własność gminie Sośnie został przez nią szybko odsprzedany osobie prywatnej. Obecnie niezabezpieczony budynek prawdopodobnie w dalszym ciągu pozostaje własnością prywatną. Teren wokół nie jest ogrodzony, wejścia do wnętrz są otwarte. Degradacja zabytku w dalszym ciągu postępuje, zniszczeniu uległa już część wyjątkowych elewacji, poprzez nieszczelności w dachach woda miejscami zalewa wnętrza. Jeżeli sytuacja szybko nie ulegnie zmianie ten cenny zabytek będzie stracony na zawsze.
Pałac myśliwski
Budynek wzniesiony w 1852r. przez księcia Wilhelm von Braunschweig-Öls na wzór szkockich zamków myśliwskich mieścił między innymi sypialnię książęcą, salę bilardową i pięć pokoi dla gości. W 1895r. powiększony przez barona Daniela von Diergardt-Roland o jadalnię i balkon. Następnie w latach 1902-1903 po raz kolejny rozbudowany przez tego właściciela. W czasie tej przebudowy wzniesiono wieżę widokową i dodatkowe trzykondygnacyjne skrzydło mieszczące między innymi bibliotekę i gabinet pana domu. Pałac myśliwski zbudowany z cegły i rudy darniowej, częściowo o konstrukcji ryglowej, wnętrza potynkowane, ściany zewnętrzne obite korą dębu korkowego oraz dębów rodzimych. Budynek o skomplikowanej bryle, urozmaiconej kwadratową wieżą, licznymi ryzalitami, wieżyczkami, tarasami z podcieniami, wzniesiono na rzucie przypominającym literę „L”. Pałac podpiwniczony, częściowo parterowy, częściowo dwukondygnacyjny, z zagospodarowanym poddaszem, nakryty dachami dwuspadowymi z lukarnami. Wnętrza w znacznym stopniu przekształcone w czasach Polski Ludowej. W niektórych pomieszczeniach zachowane oryginalne drewniane stropy, dekoracje sztukatorskie, malowidła ścienne, fragmenty posadzki. W pobliżu pałacu znajduje się przypominająca go oficyna, której elewacje również ozdobiono dębową korą. Wokół rozciąga się park angielski o powierzchni ponad 10ha. Występujące w parku liczne okazy starodrzewu (zwłaszcza dębów) sprawiły, że w 1989r. uznano go za powierzchniowy pomnik przyrody.
Zabytki w Mojej Woli
Do rejestru zabytków w Mojej Woli wpisano zespół pałacowy: pałac i park (4.04.1975r., nr rej.: 1697/A).
Informacje praktyczne i dojazd
Dojazd komunikacją publiczną do Mojej Woli zapewniają autobusy kursujące między innymi z Oleśnicy, Ostrowa Wielkopolskiego i Wrocławia. Niestety jeżdżą one bardzo rzadko i ze względu na trudności ze znalezieniem przesiadki nie polecam tej formy dojazdu. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Legnicy do węzła Wrocław (Nowa Wieś Wrocławska), następnie autostradową obwodnicą miasta (A8) i S8 do Oleśnicy. Za Oleśnicą z S8 najlepiej zjechać na DK25 w stronę Ostrowa Wielkopolskiego. Po minięciu Międzyborza z tej ostatniej trasy należy skręcić w lewo w lokalną drogę prowadzącą do Mojej Woli przez Pawłów i Kocinę. Odległość: z Gliwic w jedną stronę około 250 km. Na miejscu samochód można zaparkować w niewielkiej odległości od pałacu myśliwskiego.
Damian Dąbrowski,
Grudzień 2011 r.
