Powiat średzki, gmina Kostomłoty
(nazwa niemiecka Ossig, Kreis Striegau, od 1932r. Kreis Neumarkt)
Zabytki w Osieku
Do rejestru zabytków w Osieku został wpisany kościół filialny p.w. Wniebowzięcia NMP (nr rej.: A/1054 z 18.04.2008r.).
Ponadto w ewidencji zabytków uwzględniono m.in. zagrodę, dawną willę Alfred Scholz (nr 63-64): dwa domy mieszkalne, budynek gospodarczy, brama.
Miejscowość wzmiankowano w 1200 roku jako Osech, w 1267 roku jako Osek, następnie pod nazwą Ossyk. W 1315 roku właścicielem majątku był Siffrid von Baruth. W 1385 roku Osiek należał do Wernhera von Aulock. W latach 1407-1408 z rąk jego potomków włości wykupiła Hedwiga von Waldau, przełożona klasztoru benedyktynek w Lubomierzu. Majątek pozostał własnością klasztoru do 1810 roku. Dwa lata później został sprzedany. Miejscowi gospodarze wykupili grunty i prawo łowieckie, natomiast folwark przejął dziedziczny sołtys Steiner. W 1830 roku w Osieku wzmiankowano 114 domów, wolne sołectwo, 699 mieszkańców, w tym 1 ewangelika, browar, gorzelnię oraz wiatrak. W 1845 roku w miejscowości znajdowało się 131 domów, wolne sołectwo, katolicka szkoła, wiatrak, browar, gorzelnia, hodowla owiec i bydła. Osie zamieszkiwały 833 osoby, w tym 9 wyznania ewangelickiego. W zabudowie miejscowości obecnie wyróżnia się zespół budynków nr 63-64. Folwark od 1744 roku należał do rodziny Scholz. W 1894 roku właścicielem majątku nr 63 był Karl Scholz. Posiadłość liczyła 91,66ha, w tym 83,88ha pól uprawnych, 2,86ha łąk, 1,99ha lasu, 0,43ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. Od około 1902 do 1930 roku majątek należał do wójta Alfred Scholz. W 1937 roku właścicielem dóbr był rolnik Gerhard Scholz. Powierzchnia majątku wynosiła 90,7ha, w tym 80,87ha pól uprawnych, 4,45ha łąk, 2,75ha lasu, 0,5ha ogrodu, 1,5ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków.
Willa na przełomie XIX i XX wieku
Źródło: https://polska-org.pl/5887370,foto.html?idEntity=505933 (dostęp: 14.07.2022r.)
Na terenie majątku siedziba rodziny Scholz. Obecna wzniesiona około 1900 roku w formie neomanierystycznej willi. Budynek założony na planie prostokąta, dwukondygnacyjny, nakryty dachem dwuspadowym. Fasada trzyosiowa, z pozornym środkowym ryzalitem, zwieńczonym trójkątnym przyczółkiem. Elewacje ozdabiają lizeny, cokoły, sterczyny, balustrada ze szczelinowymi otworami. Na zachód od willi brama przejazdowa z herbem, prowadząca na dziedziniec gospodarczy. Obecnie zabudowania są użytkowane, można je zobaczyć z zewnątrz, z pewnej odległości.
Osiek położony jest około 22 kilometry na południe od Środy Śląskiej. Dojazd z miasta powiatowego drogami lokalnymi przez Ciechów, Samborz, Kostomłoty. W Kostomłotach przy węźle na autostradzie A4 wjazd na DK5. Ta ostatnia trasa przebiega przez Osiek. Majątek nr 63-64 znajduje się na wschód od DK5, między ulicami Akacjową i Makową.
Dokładna lokalizacja willi:
51.0082572592467, 16.548159140883797
Damian Dąbrowski,
Lipiec 2022r.
