Powiat jaworski, gmina Bolków
(nazwa niemiecka: Nimmersath, Kreis Bolkenhain)
Geneza nazwy Niesytno nie jest znana. Legenda mówi o nienasyconych rycerzach-rabusiach, lub o rycerzu Niemirze. Niepotwierdzone źródła mówią o istnieniu zamku już w XIV wieku. W latach 1300-1339 miejscowość należała do rycerza Alberta der Baier von Waltersdorf, ale nie ma wzmianki o samym zamku. Można przypuszczać, że wspomniany rycerz posiadał jakąś warowną siedzibę. Po nim, od 1406 roku, w Płoninie panował Heinrich von Czirn. Rycerz ten walczył po stronie Krzyżaków w bitwie pod Grunwaldem i czynnie wspomagał Husytów na Ślasku. Główną motywacją jego działań była chęć zysku, a nie idee głoszone przez buntowników. Zamek w Płoninie stał się gniazdem łupiących kupców rycerzy i przez to był nazywany w tamtych czasach "Przylądkiem strachu". Przeciwko niemu wyruszyli mieszczanie świdniccy pod wodzą biskupa wrocławskiego. Heinrich został pojmany i wygnany, ale nie na długo, bowiem jego bliskie związki z Husytami wykorzystano do zwabienia w pułapkę ich wodza Waderaicha. Za co został wynagrodzony licznymi ziemiami lennymi, ale zarówno on, jak i jego następca nie zrezygnowali z rozbójniczego procederu. Po nim panem w Płoninie został Hans von Czirn, który zginął zabity w zamkowej kaplicy przez Gunzela von Schweinichen z pobliskich Świn. Legenda mówi, że była to zemsta za kradzież transportu z winem, w którym lubowali się Schweinichenowie. Po tych wydarzeniach, na krótko Płonina przechodzi jako lenno na rzecz zakonu cystersów w Lubiążu, a po nich w 1477 roku zostaje przejęta przez Georga von Zedlitz von Maywaldau i w rękach Zedlitzów pozostaje aż do 1603 roku. Za ich czasów zamek był już praktycznie w ruinie i w 1545 został wzniesiony poniżej renesansowy dwór. W 1603 roku Płonina stała się lennem zamkowym w Bolkowie, a w 1660 roku zadłużona posiadłość przeszła w ręce von Glaubitzów i po nich von Redern, Maltzanów, Dobrzańskich (1688-1726) Czetriców (1726-1777), von Steilfried-Tattonitz (1777-1794), Mansteinów (1794-1798). W 1750 roku dwór i zamek zostały poważnie zniszczone i opuszczone. W 1798 roku Płoninę przejął Edler von Graeve, który odbudował zniszczony dwór. Kolejni właściciele to Linhnowie - jeleniogórscy kupcy, a po nich graf von Bullow, który przebudował i rozbudował dwór. Po nim posiadłość kupił marszałek dworu królewskiego w Berlinie Friedrich Wilchelm graf von Perposchar. Od jego imienia, królewskim rozkazem pałac nazwano "Wilhelmsburg". Dwór przebudowano po raz kolejny, a wokół kompleksu powstaje park krajobrazowy. Całość stała się atrakcją turystyczną, znaną w okolicy. w 1908 roku zamek i pałac kupił graf von Sauerm i przebudował dwór po raz kolejny, przywracając w 1910 roku eklektycznej bryle wygląd renesansowy. Podczas II wojny światowej w pałacowych pomieszczeniach znajdował się ośrodek szkoleniowy Luftwaffe. W latach pięćdziesiątych XX wieku, niezniszczony obiekt przeznaczono na ośrodek kolonijny. Nieremontowany niszczał i został opuszczony. Remontu podjęła się Lubelska Fabryka Samochodów Ciężarowych, ale nie ukończyła prac. W 1984 roku pałac sprzedano prywatnemu właścicielowi, ale jego stan w dalszym ciągu się pogarszał. W 1992 roku został podpalony przez nieznanego do dzisiaj sprawcę i obraca się w ruinę. W 2000 roku zdemontowano kamienne detale pałacu, wraz z portalem, które obecnie znajdują się w zamku w Starych Tarnowicach.
Zamek średniowieczny wyróżnia mieszkalny donżon z ostrzem, będący jedynym tego typu przykładem w kraju. Jest to również jedna z dwóch wież klinowych w Polsce, druga znajduje się w sąsiednim Bolkowie. Mury zamkowe pochodzą z XV wieku. W późniejszym okresie były wykorzystywane jako budynki gospodarcze, aż ostatecznie popadły w ruinę. Stojący poniżej pałac z 1545 roku był początkowo wybudowany jako renesansowy dwór. Budowla odznaczała się dużym rozmachem i rozwiązaniami architektonicznymi nieznanymi wcześniej na terenie Śląska. Był wielokrotnie przebudowywany, a jego dzisiejsza forma jest efektem przeobrażeń w 1910 roku. Oprócz tego zachował się budynek bramny, którego podstawą jest dawny kamienny most zamkowy.
Położony na stromych skałach zamek i pałac na tarasach poniżej stanowią jeden z najpiękniejszych kompleksów pałacowo-zamkowych na Śląsku, mimo tego, że są już dzisiaj tylko zaawansowaną ruiną.
Sebastian Borecki,
Maj 2011 r.
Więcej informacji na temat zamku i pałacu, dużą ilość zdjęć archiwalnych i współczesnych można znaleźć na stronie internetowej
Zabytki w Płoninie
Do rejestru zabytków w Płoninie wpisano zespół zamkowy: ruinę zamku z wieżą (13.11.1961 r., nr rej.: 962), pałac na podzamczu (6.06.1972 r., nr rej.: 2079), park (4.02.1984 r., nr rej.: 632/J).
Informacje praktyczne i dojazd
Niestety nie posiadamy informacji na temat możliwości dojazdu komunikacją publiczną do Płoniny. Podróżującym samochodem proponujemy jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Legnicy do węzła Kostomłoty, następnie DK 5 w stronę Kamiennej Góry. Za Bolkowem należy z tej ostatniej trasy skręcić w prawo w lokalną drogę prowadzącą przez Pastewnik do Płoniny. Wzgórze z ruinami zamku znajduje się na prawo od drogi. Odległość: w jedną stronę około 240 km. Na miejscu nie ma dobrego parkingu, samochód trzeba zostawić na poboczu drogi.
