Powiat oławski, gmina Domaniów
(nazwa niemiecka: Polwitz, Kreis Ohlau)
Pierwsza wzmianka o miejscowości: w 1384r., jako Poppelwitz (Popłowice)
Rys historyczny i stan obecny:
W dokumencie z 1544r. dotyczącym uposażenia komandorii joannitów, której podlegał kościół św. Mikołaja w Brzegu wymieniono wieś Popłowice (Poppelwitz). W 1783r. majątek w Popłowicach wraz z obszarem leśnym Bardune należał do Ernsta Wilhelma von Hubrich. Następnie dobra przeszły na własność rodziny von Rosenberg-Lipinsky. W 1819r. majątek należał do spadkobierców tego rodu, od których dwa lata później nabył go Adam Friedrich von Eicke. Rodzina von Eicke posiadała przez długi czas miejscowość Pollwitz koło Legnicy. Prawdopodobnie by nawiązać do rodzinnych tradycji Adam Friedrich zmienił nazwę zakupionego majątku z Poppelwitz na Polwitz (Polwica). Przed 1830r. nowy właściciel ufundował w wiosce okazały pałac. Od 1833r. major Adam Friedrich von Eicke posiadał również rezydencję i folwark w pobliskich Marszowicach. Po 1861r. dobra rodzinne odziedziczył jego syn porucznik Ernst Friedrich von Eicke und Polwitz. Po podziale spadku w latach sześćdziesiątych XIX w. do Ernsta Friedricha von Eicke und Polwitz należały majątki Polwica i Popłowice (folwark), natomiast dobra Marszowice (Marschwitz) i Pełczyce (Peltschütz) otrzymał rotmistrz August von Eicke. Ernst Friedrich (ur. 1828r., zm.1887r.), wybrał karierę urzędniczą, pełnił między innymi funkcję: podkomorzego (kammerherr), od 1873r. oraz starosty powiatu (Landratha) oławskiego, w latach 1873-1886. W 1886r. majątek Polwica wraz z folwarkami w Wierzbnie (Würben), Kunach (Kunert) i Bardunach (Bardune) liczył 896ha, w tym 834ha pól uprawnych, 49ha łąk, 7ha pastwisk, 6ha parku, dróg i podwórzy gospodarczych. Gospodarstwem w tym czasie zarządzał inspektor Häusler. Rok później dobra odziedziczył rotmistrz Ernst von Eicke und Polwitz, syn Ernsta Friedricha. Pozostał on właścicielem posiadłości co najmniej do 1912r. W latach 1912-1921 opiekę nad majątkiem sprawował Siegfried von Eicke und Polwitz z Marszowic. Od 1921 do 1937r. jako właściciel dóbr Polwica wymieniany był Ernst von Eicke und Polwitz. W 1937r. ich powierzchnia wynosiła 833,75ha, w tym 662,5ha pól uprawnych, 37ha łąk, 22,5ha pastwisk, 16,5ha lasów, 5ha ogrodów, 24ha nieużytków oraz dróg i podwórzy gospodarczych. W dzierżawę w tym czasie oddano 63,25ha. W rękach rodziny von Eicke majątek pozostał do końca drugiej wojny światowej. Podczas walk w 1945r. pałac w Polwicy został uszkodzony. W czasach Polski Ludowej majątek w wiosce przekazano w zarząd Stacji Hodowli Roślin. Za jej rządów rozebrano uszkodzoną rezydencję. Po likwidacji Stacji dawny folwark należał do spółki „Agropol”. Spółka upadła w 2001r. Obecnie zabudowania pofolwarczne są prawdopodobnie własnością prywatną, a park krajobrazowy należy do gminy Domaniów. W zaniedbanym parku, na końcu miejscowości znajduje się zdewastowane mauzoleum rodziny von Eicke.
Pałac
Ze względu na brak materiałów ikonograficznych nie ma możliwości nawet przybliżonego opisania wyglądu nieistniejącego pałacu w Polwicy.
Zabytki w Polwicy
Do rejestru zabytków nie wpisano żadnego obiektu w Polwicy. W rejestrze powinien znaleźć się park krajobrazowy i mauzoleum właścicieli miejscowości. Kaplicę grobową powinno się otoczyć szczególną opieką i zabezpieczyć ją przed dalszą dewastacją oraz wejściem osób postronnych do wnętrza.
Informacje praktyczne i dojazd
Dojazd komunikacją publiczną do Polwicy zapewniają nieliczne autobusy PKS kursujące z Domaniowa, Oławy, Strzelina i Wrocławia. Ze względu na możliwość przesiadki proponuję wariant dojazdu przez Oławę lub Wrocław. Do obydwu miast można dotrzeć pociągiem z Gliwic lub Opola. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Wrocławia do węzła Brzezimierz, a następnie DK396 w stronę Oławy. W miejscowości Pełczyce z tej ostatniej trasy należy skręcić w lewo w lokalną drogę prowadzącą do Polwicy. Park i dawny folwark znajdują się na lewo od głównej drogi. Odległość: z Gliwic w jedną stronę około 145km. Samochód można zostawić w pobliżu kapliczki na początku miejscowości.
Damian Dąbrowski,
Marzec 2012 r.
