Powiat gliwicki, gmina Toszek
(nazwa niemiecka: Pniow, w latach 1936-1945 Schrotkirch, Kreis Tost-Gleiwitz)
Rys historyczny i stan obecny:
Ruiny późnobarokowego pałacu w Pniowie. Rezydencja została wzniesiona po 1770r. dla Hansa Benedikta von Groeling, nowego właściciela Pniowa, świeżo nobilitowanego generała pruskiego. Budynek murowany z cegły, potynkowany, wzniesiony na planie prostokąta, dwukondygnacjowy, był nakryty dachem mansardowym z lukarnami. Fasada dziewięcioosiowa z ryzalitem zamkniętym trójkątnym przyczółkiem, poprzedzonym filarowym podcieniem z tarasem u góry. Elewacja tylna również dziewięcioosiowa. Układ wnętrz dwutraktowy, z sienią na osi. Fasady zachowały ślady podziałów pilastrami, gzymsu wieńczącego oraz obramień okiennych.
Pałac w Pniowie przechodził różne koleje losu, syn fundatora Leopold von Groeling już w 1819r. sprzedał posiadłość. Kolejni właściciele Pniowa przebudowywali rezydencję, m.in. w 1840 i 1880r. Podczas tej ostatniej przebudowy od północy dołączono do pałacu niewielką oficynę. Koniec świetności rezydencji nastąpił w 1945 roku. Pałac uszkodzony w trakcie działań wojennych w czasach Polski Ludowej nie został odbudowany. Państwowe Gospodarstwo Rolne wykorzystywało jedynie budynki gospodarcze dawnego folwarku. W latach 90-tych XX wieku podobnie jak w całej Polsce miejscowy PGR został zamknięty.
Podczas mojej pierwszej wizyty w tym miejscu, w 2002r., gospodarstwo rolne było otoczone ogrodzeniem, na którym znajdowały się tabliczki z informacją, że jest to własność prywatna. Na ruinie pałacu znajdował się jeszcze fragment mansardowego dachu. Sześć lat później teren nie był już ogrodzony, zdewastowane budynki gospodarcze zaczęły grozić zawaleniem, z ruiny pałacu zniknęły ostatnie fragmenty zadaszenia. Miejsce strasznie zaniedbane, brak jakiegokolwiek nadzoru sprzyja dewastacjom. Zniszczenia dokonane przez ludzi oraz siły natury zagrażają istnieniu zespołu pałacowo-folwarcznego w Pniowie. Jeżeli tak dalej pójdzie za kilka lat w tym miejscu zastaniemy tylko stosy ceglanego gruzu.
Zabytki w Pniowie
Do rejestru zabytków w Pniowie wpisano zespół pałacowy, XVIII w. (nr rej.: 291/60 z 7.03.1960r.): pałac i park.
Informacje praktyczne i dojazd:
Do Pniowa można dotrzeć PKS-em z Gliwic, jednak nie jest to łatwe w ciągu dnia tyko kilka kursów, skoncentrowanych w godzinach porannych i popołudniowych. Znacznie łatwiej możemy dojechać PKS-em z Gliwic do przystanku Paczyna skrzyżowanie, z którego do Pniowa trzeba podejść około 2 km w jedna stronę. Samochodem z Gliwic najlepiej jechać DK 901 w kierunku Olesna i po przejechaniu przez Pyskowice, skręcić w lewo lokalną drogę do Pniowa. W jedną stronę około 19 km. Na miejscu samochód możemy zostawić na parkingu przy kościele lub przy blokach mieszkalnych dawnego gospodarstwa rolnego.
Damian Dąbrowski,
Marzec 2009 r.
