Powiat świdnicki, gmina Świdnica
(nazwa niemiecka Seifersdorf, Kreis Schweidnitz)
Zabytki w Pogorzałej
Do rejestru zabytków nie został wpisany żaden obiekt w Pogorzałej.
W ewidencji zabytków uwzględniono dawny cmentarz ewangelicki, dawne sołectwo (obecnie dom mieszkalny nr 7), dom mieszkalno-gospodarczy (nr 19), dom mieszkalny (nr 27).
Miejscowość wzmiankowano w 1372 roku jako Seifredisdorff. W 1484 roku właścicielem Pogorzałej był rycerz Georg von Czettritz. W 1545 roku jego syn Herrmann sprzedał wieś Christophowi von Hochbergowi z Książa. W 1599 roku majątek od Heinricha von Hochberga odkupił jego szwagier Georg von Kuhl. W 1622 roku wdowa Katharina z domu von Zedlitz sprzedała Pogorzałą miastu Świdnica. Odtąd aż do drugiej połowy XIX wieku dobra w wiosce pozostały własnością kamery miasta. W 1785 roku w miejscowości znajdowała się szkoła, 2 folwarki, 17 gospodarstw kmieci, 3 zagrodników, 27 chałupników, młyn wodny. Pogorzała liczyła 348 mieszkańców. W 1830 roku w wiosce wzmiankowano dobra miasta Świdnica, 62 domy, 3 dobra lenne, 396 mieszkańców w tym 77 katolików, ewangelicką szkołę, browar, młyn wodny, dwa folwarki: Dolny i Górny. W 1845 roku w opisie Pogorzałej wymieniono własność kamery miasta Świdnica, 62 domy, dziedziczne sołectwo, 3 dobra lenne, 495 mieszkańców, w tym 79 katolików, ewangelicką szkołę, młyn wodny, browar, dwie duże hodowle owiec merynosów oraz bydła, dwa folwarki: Dolny i Górny. W księdze adresowej z 1872 roku po raz ostatni podano informację o majątku miasta Świdnica. W kolejnych dokumentach podawano już jedynie dane dotyczące dziedzicznego sołectwa. W 1876 roku sołectwo należało do Louisa Briegera. W 1894 roku właścicielem majątku o powierzchni 106,5ha był Eugen Fischer. W latach 1898-1902 dobra znajdowały się w rękach Karla Sandmanna. Od około 1926 do 1930 roku właścicielem sołectwa był Erich Gaebel fabrykant z Raciborza. Majątek liczący 109ha dzierżawił kapitan Dietrich Niebuhr. W 1937 roku właścicielem posiadłości był dyplomowany rolnik Heinz von Treu. Sołectwo miało powierzchnię 109ha, w tym 62ha pól uprawnych, 3ha łąk, 15ha pastwisk, 25ha lasów, 1ha ogrodu, 3ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków.
Pogorzała w tym majątek dziedzicznych sołtysów na widokówce z 1901 roku
Źródło: https://polska-org.pl/882999,foto.html?idEntity=6530727 (dostęp: 16.09.2022r.)
Po 1945 roku dawny dwór sołtysów stał się prywatnym majątkiem. Obecnie w dalszym ciągu jest własnością prywatną. Obiekt można zobaczyć z zewnątrz, z pewnej odległości. Dwór z XIX wieku. Murowany na planie prostokąta, o bryle urozmaiconej przez ryzality od strony południowej, podpiwniczony, dwukondygnacyjny, z częściowo użytkowym poddaszem, nakrytym dachem mansardowym. Główne wejście w ryzalicie od strony folwarku. Budynek częściowo wyremontowany, zatracił cechy stylowe. Zachowany wydatny gzyms wieńczący i proste opaski wokół niektórych okien. Do sołtysówki przylegają kolejne zabudowania mieszkalne. Wokół dziedzińca folwarcznego przetrwała część zabudowań gospodarczych. Po ogrodzie wzmiankowanym w 1937 roku nie ma już śladu.
Pogorzała położona jest około 12 kilometrów na południowy-zachód od Świdnicy. Dojazd z miasta powiatowego lokalną drogą przez Witoszów Dolny i Górny. Folwark sołecki znajduje się w północnej części Pogorzałej, w pobliżu Witoszówki. Dokładna lokalizacja dawnego dworu sołtysów (nr 7):
50.806829324307856, 16.36946831152824
Damian Dąbrowski,
Wrzesień 2022r.
