Powiat trzebnicki, gmina Wisznia Mała
(nazwa niemiecka: Rux, Kreis Trebnitz)
Rys historyczny i stan obecny
Miejscowość wzmiankowana po raz pierwszy w 1251r. jako Rocos. W 1845 roku właścicielem majątku w miejscowości był Pan Willert. W jego rękach dobra pozostały przynajmniej do 1861 roku. Następnie w 1865 roku nabył je Marcus Feige z Wrocławia. Marcus Feige pozostał właścicielem majątku przynajmniej do 1886 roku. W 1886 roku posiadłość liczyła 256ha, w tym 240ha pól uprawnych, 7ha łąk, 2ha lasów, 8ha dróg i podwórzy gospodarczych. Gospodarstwo prowadził inspektor Winkler. Przed 1894 rokiem dwór i folwark odziedziczył Hermann Feige z Szymanowa (auf Simsdorf). Hermann Feige wzmiankowany w Rogożu był w latach 1894-1926. Za jego rządów opiekę nad folwarkiem sprawowali inspektorzy: Haschke (1894r.), Bochus (1902r., 1905r.), Malz (1909r., 1912r.), Müller (1917r.), Rösch (1926r.). W 1926 roku majątek liczył 351ha, w tym 328ha pól uprawnych, 7ha łąk, 8ha parku i ogrodu, 0,5ha stawów, 7,5ha dróg i podwórzy gospodarczych. Przed 1930 rokiem posiadłość otrzymali w spadku: wdowa Pani Roza Feige i dr praw Willy Heinrich Feige. Dobra pozostały ich własnością przynajmniej do 1937 roku. W latach 1930-1937 folwark prowadził inspektor Düring. W 1930r. posiadłość w dalszym ciągu liczyła 351ha. Do 1937 roku jej powierzchnia spadła do 336ha, w tym 300ha pól uprawnych, 20ha łąk, 8ha parku i ogrodu, 0,5ha stawów, 7,5ha dróg i podwórzy gospodarczych. Po drugiej wojnie światowej majątek przejęło państwo polskie. Rezydencja w Rogożu została zamieniona w wielorodzinny budynek mieszkalny. Obecnie dwór w dalszym ciągu pełni funkcje mieszkalną i można go zobaczyć tylko z zewnątrz.
Dwór
Rezydencja o cechach klasycystycznych prawdopodobnie powstała w pierwszej połowie dziewiętnastego stulecia. Siedziba szlachecka w Rogożu wraz z folwarkiem wzmiankowana była w źródle z 1845 roku. Dwór został w znacznym stopniu przebudowany i powiększony o dobudówki w drugiej połowie XX wieku. Budynek murowany z cegły, potynkowany, założony na planie prostokąta, podpiwniczony, dwukondygnacyjny, z użytkowym poddaszem, nakryty dachem czterospadowym. Fasada korpusu (elewacja zachodnia) siedmioosiowa, z głównym wejściem umieszczonym w murowanym ganku, poprzedzonym schodami i zwieńczonym balkonem. Centralną trzyosiową część fasady podkreśla trójkątny przyczółek z okulusem. Na osi elewacji ogrodowej pięcioboczny dwukondygnacyjny ryzalit. Do elewacji bocznych pierwotnego dworu dostawione parterowe dobudówki, w zniekształcające bryłę budynku. Elewacje w znacznym stopniu przekształcone, o częściowo zmienionych oknach. Z ozdobnych detali zachowały część obramowań otworów okiennych i gzymsy (między piętrami oraz wieńczący). Na wschód i północny-wschód od dworu znajduje się dawny park. Część parkowego drzewostanu została wycięta w drugiej połowie XX wieku, kiedy to między innymi na terenie parku wybudowano parterowy pawilon. Pozostałości zabudowań gospodarczych dawnego folwarku przetrwały na południowy-zachód od rezydencji.
Zabytki w Rogożu
Do rejestru zabytków w Rogożu wpisano park krajobrazowy z końca XIX wieku (31.01.1984r., nr rej.: 530/W). W ewidencji zabytków znalazł się również zespół folwarczny, m.in. dom mieszkalny nr 6.
Informacje praktyczne i dojazd
Dojazd komunikacją publiczną do Rogoża zapewniają busy linii 603 prywatnego przewoźnika firmy Bus Ekspres kursujące z Wiszni Małej. Do samej Wiszni można dotrzeć m.in. autobusami z Trzebnicy i Wrocławia. Ze względu na możliwość znalezienia przesiadki polecam dojazd przez Wrocław. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Wrocławia do węzła Wrocław Południe, następnie autostradową obwodnicą miasta (A8) do węzła Wrocław Północ i dalej DK5 w stronę Poznania. W miejscowości Kryniczno z tej ostatniej trasy należy skręcić w lewo w lokalną drogę prowadzącą do Rogoża. Odległość: z Gliwic w jedną stronę około 190km. Dawny dwór i pozostałości parku znajdują się w centrum miejscowości, na północ od głównej drogi. Samochód można zostawić na parkingu przy sklepie, położonym w pobliżu parku.
Damian Dąbrowski,
Kwiecień 2013 r.