Powiat rybnicki, miasto Rybnik
(nazwa niemiecka: Rybnik, Kreis Rybnik)
Rys historyczny i stan obecny:
W II połowie XIII w. w miejscu przeniesionego do Czarnowąsów klasztoru Norbertanek zbudowano w Rybniku zamek książęcy. Prawdopodobnie była to niewielka twierdza wzniesiona na planie prostokąta. Zamek nabrał znaczenia w XIV w., pod panowaniem Przemyślidów opawskich, kiedy na krótko stał się rezydencją księcia rybnickiego. W rezultacie przeprowadzonej wtedy rozbudowy budynki otoczono murem kurtynowym oraz wzniesiono czworoboczną wieżę bramną. W drugiej połowie XVII w. rozebrano gotycki zamek i w jego miejscu zbudowano barokowy pałac. Hrabiowie Wengerscy, właściciele Rybnika, następną przebudowę przeprowadzili w latach 1776-78 dobudowując do korpusu dwa skrzydła boczne. W 1789 r. pałac adaptowano na dom inwalidów. W trakcie przebudowy wzniesiono nowy budynek korpusu głównego, wg projektu Franciszka Ilgnera. Właśnie wtedy budowla uzyskała obecny wygląd. W 1849 r. w pałacu urządzono siedzibę Sądu Powiatowego. Budowla składa się z trzech skrzydeł rozłożonych na planie zbliżonym do litery „C”, skrzydła boczne są barokowe, korpus klasycystyczny. Korpus trzykondygnacyjny, nakryty czterospadowym dachem, z 7-osiową fasadą, z centralnym pozornym ryzalitem, w którym umieszczono główne wejście. Skrzydła boczne niższe, dwukondygnacjowe, nakryte dachami mansardowymi z lukarnami. Dłuższe elewacje skrzydeł bocznych dwunastoosiowe. Przyziemie wszystkich skrzydeł oraz narożniki korpusu boniowane, od strony dziedzińca w skrzydłach bocznych zamurowane arkady. Druga kondygnacja podzielona lizenami, zwieńczona belkowaniem. Korpus trzytraktowy, skrzydła boczne dwutraktowe, część pomieszczeń parteru zachowała sklepienia krzyżowe oraz kolebkowe z lunetami.
Pałac w Rybniku zaniedbany w okresie PRL-u został wyremontowany na przełomie XX i XXI w. z przeznaczeniem na siedzibę Sądu Rejonowego. Funkcję tą pełni do dziś, co znacznie ogranicza możliwość zwiedzania obiektu.
Informacje praktyczne i dojazd:
Dojazd komunikacją publiczną do Rybnika w dni robocze jest bardzo dobry, m.in. często kursują pociągi z Katowic oraz autobusy PKS z Gliwic. Wybierającym się w drogę własnym samochodem proponuję jechać z Gliwic DK 78 w kierunku Chałupek. Droga prowadzi przez centrum Rybnika, w jedną stronę około 25 km. Na miejscu można zostawić samochód na parkingu jednego z dwóch centrów handlowych, które w ostatnich latach wyrosły bardzo blisko pałacu. Dokładny adres: plac Kopernika 2.
Damian Dąbrowski
Czerwiec 2009 r.
