Powiat strzeliński, gmina Przeworno
(nazwa niemiecka: Polnisch Tschammendorf, następnie Alttschammendorf, Kreis Strehlen)
Rys historyczny i stan obecny
Na temat historii miejscowości zachowało się niewiele informacji, a na dodatek wiele z nich jest sprzecznych. Według Roberta Webera początki Samborowic sięgają co najmniej XV wieku. W tym czasie właścicielami miejscowości byli Hans i Heinz von Borsnitz. Samborowice wchodziło w skład dóbr, które w 1469r. sprzedali oni Georgowi von Pogrell. W posiadaniu rodziny von Pogrell wioska pozostała przez następne sto lat. Autorzy Katalogu Zabytków Sztuki w Polsce podają, że Samborowice należały w 1668r. do Christopha Leopolda Schubarth und Bruck, w 1783r. do Josephy von Sobeck, a w 1830 i 1845r. do Königlische Charité z Berlina. Z kolei Weber twierdził, że w 1809r. majątek w Samborowicach kupił rotmistrz D. von Dresky, który następnie wybudował środkową część późniejszego pałacu. Informacje z Webera znajdują potwierdzenie w pracy Knie. W 1845r. właścicielem dóbr w Samborowicach był D. von Dresky, a do Königlische Charité z Berlina należała posiadłość w pobliskich Samborowiczkach. Niewielka odległość między tymi dwoma miejscowościami o podobnych nazwach, również w języku niemieckim (Tschammendorf Polnisch, Tschammendorf Deutsch), prawdopodobnie jest przyczyną zamieszania w źródłach. Błędna informacja o własności Königlische Charité podana przez autorów Katalogu Zabytków podważa podane przez nich pozostała dane na temat Samborowic. W 1859r. posiadłość w Samborowicach odziedziczyła rodzina von Minckwitz. Richard von Minckwitz w kolejnych latach zbudował zachodnie skrzydło pałacu. Po jego śmierci w 1878r. majątek wraz z rezydencją przez pięć lat należał do hrabiego Victora von Wartensleben, który ufundował wschodnią część pałacu. W 1894r. dobra Samborowice liczące 255ha były już własnością Arhura von Klitzinga. Następnie posiadali je podporucznik Schramek, Walter Faust (1899r.), Georg Hechler (1905r.), dr praw Oscar Philippi (1912r.). W 1921 i 1930r. dobra o powierzchni 257,2ha należały do Otto von Bangerowa. W 1935r. nabył je hrabia Alfred Henckel von Donnersmarck i prawdopodobnie w rękach jego rodziny pozostały do końca drugiej wojny światowej. Po 1945r. majątek przekazano w zarząd Państwowemu Gospodarstwu Rolnemu. Jak podaje Jerzy Pilch pałac w Samborowicach był remontowany w 1989 roku. Informacja ta oznacza, iż do obecnej ruiny doprowadzono go po upadku PGR-u, kiedy znajdował się pod opieką Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa i następnie Agencji Nieruchomości Rolnych. Obecnie zrujnowany budynek prawdopodobnie w dalszym ciągu pozostaje w posiadaniu tej ostatniej organizacji. Teren wokół nie jest ogrodzony, brak informacji o zakazie wstępu.
Pałac
Rezydencja o neomanierystycznym wystroju powstawała w trzech fazach w latach: po 1809r., około 1859r. i 1878-1883. Budynek murowany z kamienia i cegły, potynkowany, podpiwniczony, dwukondygnacyjny, zbudowany na planie wydłużonego prostokąta, zamkniętego od wschodu kwadratową wieżą, będącą dominantą pałacu. Zabytek nakrywały dachy dwu-, trzy- i czterospadowe z wolutowymi szczytami. Elewacje zachowały gzyms między kondygnacjami, nieliczne ślady podziałów za pomocą pilastrów i lizen, część ozdobnych obramowań okiennych oraz fragmenty gzymsu wieńczącego z tralkową balustradą. Układ wnętrz dwutraktowy, z korytarzem między traktami. W 2006r. zawaliła się środkowa część zabytku.
Do pałacu przylega park krajobrazowy z XIX wieku oraz zabudowania gospodarcze dawnego folwarku, wśród, których warto zwrócić uwagę na neomanierystyczny budynek bramny.
Zabytki w Samborowicach
Do rejestru zabytków w Samborowicach wpisano zespół pałacowy: pałac (30.11.1984r., nr rej.: 276/1046/WŁ) i park (29.03.1984r., nr rej.: 275/999/WŁ).
Informacje praktyczne i dojazd
Dojazd komunikacją publiczną do Samborowic jest praktycznie nierealny. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Wrocławia do węzła Przylesie, następnie DK401 do Grodkowa i dalej DK385 w stronę Ziębic. Z tej ostatniej trasy w miejscowości Jagielnica należy skręcić w lewo w lokalną drogę prowadzącą prosto do Samborowic. Ruiny pałacu z parkiem znajdują się na prawo od drogi. Odległość: z Gliwic w jedną stronę około 150 km. Samochód można zaparkować tuż obok ruin pałacu.
Damian Dąbrowski,
Październik 2011 r.
