Powiat oleśnicki, gmina Syców
(nazwa niemiecka: Ober Stradam, Kreis Groß Wartenberg)
Rys historyczny i stan obecny:
W źródłach z 1305r. po raz pierwszy zostały wymienione miejscowości Stradomia Górna i Dolna. W dokumencie z 1310r. jednym ze świadków był Walther ze Stradomi. Informacje z tego źródła nie pozwalają na identyfikację miejscowości. Na przestrzeni dziejów sąsiadujące ze sobą wioski: Stradomia Dolna i Górna dzieliły się na liczne majątki i możliwe są błędy przy identyfikacji właścicieli poszczególnych dóbr. Braki w materiałach źródłowych również utrudniają odtworzenie historii poszczególnych posiadłości. Prawdopodobnie już w średniowieczu Stradomia Górna znalazła się w rękach rodziny von Gaffron. W dokumencie z 1329r. wymieniony był Janco de Gavron, a w latach 1349-1393 występuje Zawissius de Gaveron. Dobra w Stradomi Wierzchniej należały do rodziny von Gaffron co najmniej do pierwszej połowy XVII w. W 1608r. zmarł Sigismund senior von Gaffron właściciel Stradomi Górnej, pochowany w kościele w tej miejscowości wraz z małżonką Jadwigą z domu Kottulinską. W siedemnastym stuleciu majątki w miejscowości znalazły się również w posiadaniu rodów von Gartz und Rietzau i von Frankenberg. Następnie Stradomia Górna należała do rodziny von Prittwitz und Gaffron, od której w 1707r. odkupił ją ród von Dresky. W 1786r. miejscowość nabył Siegmund Friedrich Traugott von Reinersdorff. Nowy właściciel utworzył majorat złożony z majątków: Ober Stradam Nieder – i Obergut, Grüneiche oraz Grünwald. W 1841r. fideikomis odziedziczył wnuk Siegmunda von Reinersdorffa, Friedrich Ferdinand Julius Otto von Paczynsky und Tenczin. Jednym z warunków przejęcia przez niego majątków była zmiana nazwiska na von Reinersdorff-Paczensky und Tenczin. W 1866r. Otto von Reinersdorff-Paczensky und Tenczin przebudował barokowy pałac z pierwszej połowy XVIII wieku. W 1880r. Georg von Reinersdorff-Paczensky und Tenczin przekształcił rezydencję w stylu eklektycznym. W 1886r. majątki Georga von Reinersdorff-Paczensky und Tenczin liczyły 974ha. Kolejnym właścicielem majoratu został przed 1909r. syn Georga, Friedrich von Reinersdorff-Paczensky und Tenczin. Dobra w Stradomi Górnej (848ha) należały do niego jeszcze w 1937r. Prawdopodobnie pozostał ich właścicielem do końca drugiej wojny światowej. Za rządów ostatniego właściciela majątek dzierżawiony był przez jego krewnego Detleva von Reinersdorff-Paczensky und Tenczin, starostę powiatu sycowskiego (1918-1944). W czasach Polski Ludowej posiadłość znacjonalizowano i przekazano w zarząd Państwowemu Gospodarstwu Rolnemu. Od lat dziewięćdziesiątych XX w. pałac w Stradomi Górnej jest własnością prywatną. W 1999r. w zabytku wybuchł pożar, w wyniku którego zniszczony został dach. W kolejnych latach niezabezpieczony budynek został doprowadzony do kompletnej ruiny. Do pałacu przylega park krajobrazowy o powierzchni 3,13ha. W pobliżu liczne budynki mieszkalne i gospodarcze będące częścią dawnego folwarku.
Pałac
Barokowy pałac z pierwszej połowy XVIII w., przebudowywany w 1866r. i 1880r. Budynek murowany z cegły, potynkowany, wzniesiony na planie wydłużonego prostokąta, podpiwniczony, dwukondygnacyjny, posiadał zagospodarowane poddasze, nakryty był łamanym dachem czterospadowym z mansardami. W elewacjach bocznych dwie kwadratowe wieże wtopione w korpus budynku. Elewacje zachowały liczne detale architektoniczne: gzymsy, nadokienniki, boniowanie, wykusz, portyk kolumnowy, taras. Wnętrza zdewastowane, z fragmentarycznie zachowaną dekoracją sztukatorską fasetowych stropów.
Zabytki w Stradomi Górnej
Do rejestru zabytków w Stradomi Górnej wpisano pałac (13.04.1961r., nr rej.: 958).
Informacje praktyczne i dojazd
Dojazd komunikacją publiczną do Stradomi Wierzchniej zapewniają autobusy PKS kursujące między innymi z Wieruszowa i Wrocławia. Autobusy nie jeżdżą zbyt często dlatego też nie polecam tego typu dojazdu. Najlepsze połączenie komunikacyjne jest z Wrocławiem. Z Górnego Śląska do miasta można dotrzeć pociągiem np. z Gliwic. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku w kierunku Wrocławia do węzła Przylesie, następnie DK403 i DK39 do Brzegu i dalej DK39 do Namysłowa. Z Namysłowa najlepiej wyjechać ul. Sycowską prowadzącą do Smarchowic Małych. Ze Smarchowic Małych do Stradomi Wierzchniej można dotrzeć lokalnymi drogami przez Jakubowice, Idzikowice, Pawłowice Namysłowskie, Dalborowice, Dziadową Kłodę, Stradomię Dolną. Zespół pałacowo-folwarczny znajduje się na prawo od głównej drogi. Odległość: w jedną stronę około 190 km. Samochód można zostawić w bocznej drodze, tuż obok pałacu. Adres pałacu: Stradomia Wierzchnia nr 53.
Damian Dąbrowski,
Listopad 2011 r.
