Powiat oleśnicki, gmina Bierutów
(nazwa niemiecka: Stronn, Kreis Oels)
Pierwsza wzmianka o miejscowości: 1266r.
Początkowo wioska stanowiła własność książęcą. W 1266r. książę wrocławski Henryk III nadał miejscowość wójtowi Wilhelmowi z Dzierżoniowa, by ten lokował ją na prawie niemieckim. Od 1647r. Ligota Polska i Stronia były własnością Jarosława Bojanowskiego (ur.1609r., zm.1677r.), członka rady książąt oleśnickich, od 1658r. małżonka Katarzyny Elżbiety, córki Albrechta von Reibnitz ze Stradomi Dolnej. Pod koniec XVIII w. majątek w Stroni przeszedł w ręce rodziny von Prittwitz und Gaffron. W 1689r. w miejscowości wzmiankowany był Jan Maurycy von Prittwitz und Gaffron. W 1845r. posiadłość w Stroni należała do hrabiego Ludwiga Alexandra von Dyhrn und Schönau. Kolejnymi właścicielami liczącego 488ha majątku była rodzina von Randow (1857r.) i Martin Bolle (1886r.). W 1886r. dobra nabyła rodzina Wegener. W 1894 i 1905r. posiadłość o powierzchni 492ha należała do Pani Ernestine Wegener z Jezierzyc Małych. Następnie odziedziczył ją Leo Wegener wzmiankowany w 1909 i 1912r. W 1921 i 1937r. majątek w dalszym ciągu liczący 492ha był własnością Paula Wegenera. Po zakończeniu drugiej wojny światowej dobra zostały znacjonalizowane. Pałac w Stroni w czasach Polski Ludowej zamieniono w wielorodzinny budynek mieszkalny. Obecnie zabytek w dalszym ciągu pełni tą funkcję i można go zobaczyć tylko z zewnątrz.
Pałac
Klasycystyczna rezydencja wzniesiona około 1870r., przebudowana na początku XX w. Budynek remontowano w latach dziewięćdziesiątych dwudziestego stulecia. Pałac murowany z cegły, potynkowany, wzniesiony na rzucie prostokąta, podpiwniczony, dwukondygnacyjny, nakryty niskim dachem czterospadowym. Fasada dziewięcioosiowa, z centralnym trzyosiowym ryzalitem zwieńczonym trójkątnym przyczółkiem i poprzedzonym gankiem filarowym podtrzymującym balkon. Elewacja ogrodowa również dziewięcioosiowa, z centralnym tarasem i dwoma ryzalitami. Elewacje zachowały część detali architektonicznych: lizeny dzielą ryzality, proste nadokienniki, ozdobne płyciny pod oknami parteru. Układ wnętrz pierwotnie dwutraktowy z centralną sienią, obecnie przekształcony. Do pałacu przylega niewielki park krajobrazowy. W pobliżu zabudowania gospodarcze dawnego folwarku. Część z nich nieużytkowana powoli niszczeje. Wśród budynków gospodarczych warto zwrócić uwagę na wpisany do rejestru zabytków spichlerz. Podczas wizyty w miejscowości proponuję również zobaczyć kościół filialny p.w. Narodzenia NMP. Początki tej wielokrotnie przebudowywanej świątyni sięgają drugiej połowy XIII w.
Zabytki w Stroni
Do rejestru zabytków w Stroni wpisano kościół filialny p.w. Narodzenia NMP (24.11.1956r., nr rej.: 405); zespół pałacowy (17.05.1994r., nr rej.: 693/W/1-2): pałac, spichrz, park (31.01.1984r., nr rej.: 524/W).
Informacje praktyczne i dojazd
Dojazd komunikacją publiczną do Stroni zapewniają autobusy PKS kursujące między innymi z Bierutowa, Oleśnicy i Wabienic. Autobusy nie jeżdżą zbyt często dlatego też nie polecam tego typu dojazdu. Najlepsze połączenie komunikacyjne jest z Oleśnicą. Z Górnego Śląska do miasta można dotrzeć pociągiem z przesiadką w Kluczborku lub Wrocławiu. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Wrocławia do węzła Przylesie, następnie DK403 i DK39 do Brzegu i dalej DK39 do Namysłowa i DK451 do Bierutowa. Z Bierutowa najlepiej wyjechać ul. Żeromskiego prowadzącą w kierunku Wabienic. Przed Wabienicami należy skręcić w lewo w drogę do Gorzesławia. Skręcając w centrum Gorzesławia w prawo dojedzie się prosto do Stroni. Zespół pałacowo-folwarczny znajduje się na prawo od głównej drogi. Odległość: w jedną stronę około 190 km. Samochód można zostawić w bocznej drodze, tuż obok pałacu.
Damian Dąbrowski,
Listopad 2011 r.
