Powiat wołowski, gmina Wołów
(nazwa niemiecka Stanschen, Kreis Wohlau)
Zabytki w Stęszowie
Do rejestru zabytków nie wpisano żadnego obiektu w Stęszowie. W ewidencji ujęto m.in. zespół folwarczny (dom mieszkalny i trzy obory), kilka domów gospodarczych i budynków gospodarczych przy nich, relikt dawnego cmentarza na zachód od folwarku.
W 1787 roku właścicielem Stęszowa był von Retz. W wiosce wzmiankowano pański folwark, 4 gospodarstwa kmiece, 19 zagrodniczych oraz młyn wodny. Wieś liczyła 170 mieszkańców. W 1830 roku miejscowy majątek należał do Pani Scholtz. W opisie wioski wymieniono 33 domy, folwark, wiatrak, browar, gorzelnię, 201 mieszkańców, w tym 53 wyznania katolickiego. W przysiółku Stęszowa zwanym Donnermühle znajdował się młyn wodny. W 1835 roku dobra za 26 000 talarów reńskich nabył komisarz dystryktu policyjnego S.R. Seeliger. W 1845 roku w Stęszowie wzmiankowano 34 domy, pańską siedzibę z folwarkiem, 241 mieszkańców, w tym 42 katolików, młyn wodny, wiatrak, browar, gorzelnię, hodowlę 650 owiec merynosów. Seelinger pozostał właścicielem majątku przynajmniej do 1861 roku. Następnie w latach 1866-1876 włości posiadał porucznik w stanie spoczynku Paul Keferstein. Przed 1886 rokiem dobra przeszły w ręce Hermanna von Alten, porucznika rezerwy z Nieszkowic w powiecie wołowskim. Folwark dzierżawił Ziegert, królewski radca ekonomiczny z Kempy koło Pszczyny. W 1898 roku właścicielem majątku pozostawał Hermann von Alten. Dobra liczyły 260ha, w tym 174ha pól uprawnych, 14ha łąk, 3ha pastwisk, 1ha wód, 60,5ha lasów, 7,5ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. Funkcję inspektora pełnił Natorp z Nieszkowic. Przed 1902 rokiem posiadłość zakupił dr prawa Karl von Sigsfeld. W jego rękach dobra pozostały do około 1909 roku. Majątek miał powierzchnię 260ha, w tym 178,3ha pól uprawnych, 11,4ha łąk, 10,8ha pastwisk, 1,2ha wód, 52,6ha lasów, 12ha ogrodu, dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. Przez te wszystkie lata gospodarstwem w imieniu von Sigsfelda zarządzał administrator Methner. Około 1912 roku posiadłość nabył rotmistrz Rudolf Petchelt, mieszkający w rezydencji w pobliskim Miłczu Leśnym. Starszy ziemski Rudolf Petchelt był wzmiankowany w księgach adresowych do 1930 roku. Przed 1937 rokiem majątek przeszedł w ręce jego spadkobierców. W przededniu drugiej wojny światowej włości liczyły 266ha, 182ha pól uprawnych, 13ha łąk, 62ha lasów, 9ha ogrodu, dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. Folwark prowadził inspektor Joschko, który zapewne mieszkał w dworze w Stęszowie.
Dwór w I połowie XX wieku
Źródło: https://polska-org.pl/5935177,foto.html?idEntity=6539713 (dostęp: 6.11.2022r.)
Źródło: https://polska-org.pl/6972963,foto.html?idEntity=6539713 (dostęp: 6.11.2022r.)
Początki siedziby szlacheckiej w Stęszowie sięgają zapewne XVIII wieku. Rezydencję wzmiankowany po raz pierwszy w 1845 roku. Nieistniejący dwór był budynkiem parterowym, z użytkowy poddaszem, nakrytym dachem dwu-i czterospadowym. Rezydencja składała się z korpusu i dwóch bocznych skrzydeł, a jej plan przypominał literę „C”. Elewacje dworu były skromnie zdobione, opaskami wokół otworów okiennych i prostymi nadokiennikami. Główne wejście na osi fasady poprzedzał drewniany ganek.
Budynek bez uszkodzeń przetrwał II wojnę światową. Po 1945 roku majątek przekazano w zarząd Państwowemu Gospodarstwu Rolnemu. W dawnej rezydencji urządzono biuro i świetlicę. Na parterze mieszkali pracownicy, tzw. sezonowcy, przyjeżdżający do pracy w sezonie. Z czasem zaniedbany dwór w Stęszowie został doprowadzony do ruiny. Na przełomie lat 60/70. ubiegłego wieku budynek ostatecznie został rozebrany. Dziś nie ma po nim żadnego śladu. Z majątku pozostał folwark i park w formie szczątkowego zadrzewienia, z pojedynczymi okazami starodrzewu, otoczonego przez gęsty podszyt i samosiewki. Zabudowania pofolwarczne są użytkowane co zabezpiecza ich przetrwanie w najbliższej przyszłości.
Dodatkowe informacje na temat Stęszowa w książce „Pałace Dolnego Śląska. Powiat wołowski”. Zapraszam do zakupu.
Stęszów położony jest około 11 kilometrów na północny-wschód od Wołowa. Dojazd z miasta powiatowego drogą wojewódzką nr 339 w kierunku Strupiny, a następnie drogą lokalną na południe pomiędzy Pełczynem i Warzęgowem. Dawny majątek znajduje się w południowo-zachodniej części wioski. Przybliżona lokalizacja nieistniejącego dworu:
51.38889321971813, 16.724990490621266
Damian Dąbrowski,
Listopad 2022r.