Powiat średzki, gmina Kostomłoty
(nazwa niemiecka Schönbach, Kreis Neumarkt)
Zabytki w Szymanowicach
Do rejestru zabytków nie został wpisany żaden obiekt w Szymanowicach. W ewidencji zabytków uwzględniono zabudowania rozległego zespołu folwarcznego: oficyny mieszkalne (nr 16 i 19), oficyna mieszkalna z oborą (nr 20), oficyna mieszkalna ze stajnią (nr 21), oficynę mieszkalną (nr 26 a i b), oficynę mieszkalną (nr 27), spichlerz (obecnie dom mieszkalny nr 17), stajnię, dwie obory, dwie obory ze stodołą, trzy stodoły.
Szymanowice wzmiankowano w 1301 roku jako „Simonis villa”, a w 1344 roku pod nazwą Symmachin. W 1338 roku właścicielem wsi był Jesco z Symeanowicz, rycerz który nabył również grunty w miejscowości Źródła. W 1409 roku dobra należały do rajcy wrocławskiego Petera Rastera. W 1572 roku Szymanowice, obok Sobkowic i Wilkowa Średzkiego znajdowały się w rękach Caspara Zehkorna. W dokumencie z 1619 roku wzmiankowano w majątku Niclasa von Seydlitz z Sikorzyc. W 1649r. właścicielem Szymanowic był Georg Friedrich von NImptsch. Następnie w dokumentach dotyczących wioski wymieniano kolejnych przedstawicieli tej rodziny w 1664 r. Hansa Georga, a do 1700r. jego syna Hansa Friedricha. W 1699r. w Szymanowicach Georg Siegmund Taubadel z Karczyc poślubił Juliannę Elisabeth von NImptsch. To jedna z ostatnich informacji o rodzie von Nimptsch w Szymanowicach. Następnie wieś przeszła w ręce rodziny von Haupt. W 1795 roku włości posiadał baron von Stillfried. W Szymanowicach wzmiankowano pański pałac, folwark, karczmę, 11 gospodarstw zagrodniczych, 4 inne budynki. W sumie wieś liczyła 18 domostw i 117 mieszkańców. Przed 1830 rokiem dobra przeszły na własność komisarza dystryktu policyjnego i deputowanego powiatowego Biebracha, wymienianego w dokumentach do 1858 roku. W 1830 roku w Szymanowicach znajdował się pałac, 20 domów, browar oraz gorzelnia. Wieś zamieszkiwały 153 osoby, w tym 65 wyznania ewangelickiego. W dokumencie z 1845 roku w Szymanowicach wymieniono 20 domów, pański pałac, 175 mieszkańców, w tym 79 ewangelików, browar, gorzelnię, 11 rzemieślników oraz handlarzy. W latach 1861-1872 właścicielem dóbr był porucznik w stanie spoczynku Pätzold. Pod koniec życia nie był on już w stanie zajmować się majątkiem i około 1872 roku oddał go w dzierżawę Friedrichowi Adrianowi hrabiemu zu Limburg-Stirum z Piotrowic. W 1876 roku po śmierci Pätzold dobra znalazły się w rękach jego spadkobierców, którzy w 1880 roku ostatecznie sprzedali je dotychczasowemu dzierżawcy Friedrichowi Wilhelmowi hrabiemu zu Limburg-Stirum. Odtąd posiadłość w Szymanowicach wchodziła w skład dóbr Piotrowice. W 1894 roku majątek zarządzany przez inspektora Paula Marxa liczył 195ha, w tym 174ha pól uprawnych, 10ha łąk, 3ha lasów, 8ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. Powierzchnie dóbr rycerskich Szymanowice nie uległa zmianie do 1927 roku. Wtedy to Richard hrabia zu Limburg-Stirum sprzedał włości Śląskiej Spółce Ziemskiej, która dokonała ich parcelacji na 13 gospodarstw liczących od 7,5 do 15ha.
Długi związek z Szymanowicami rodziny von Nimptsch w XVII wieku oraz uroczystości rodzinne jakie miały miejsce w tej miejscowości, wskazują na istnienie w niej rezydencji. Zapewne barokowy pałac był jeszcze wzmiankowany w źródłach w 1795, 1830 i 1845 roku. Niestety później po nim wszelki słuch zaginął. Nie przetrwał żaden opis budowli czy też fotografia. Analizując teren wokół folwarku można przypuszczać, że rezydencja znajdowała się w południowo-wschodnim narożniku rozległego majdanu. Otaczał ją niewielki ogród ze stawem. Obecnie w tym miejscu znajduje się dzikie zadrzewienie. Pałac prawdopodobnie został rozebrany już w XIX wieku kiedy to posiadłość włączono w skład dóbr Piotrowice, w których znajdowała się siedziba właścicieli hrabiów zu Limburg-Stirum. Odtąd wspomniany staw mógł pełnić funkcje gospodarcze. Majątek rozparcelowano w 1927 roku. Po drugiej wojnie światowej w Szymanowicach nie utworzono Państwowego Gospodarstwa Rolnego, a zabudowania pofolwarczne przekazano indywidualnym rolnikom. Obecnie obszar dawnego majątku w dalszym ciągu podzielony jest pomiędzy wielu właścicielu a ujęte w ewidencji zabytków budynki znajdują się w różnych stanie zachowania.
Szymanowice położone są około 16 kilometrów na południowy-wschód od Środy Śląskiej. Z miasta powiatowego dojazd DW346 w kierunku Kątów Wrocławskich do Świdnicy Polskiej, skąd do Szymanowic prowadzi lokalna droga. Dawny folwark położony jest w północnej części Szymanowic.
Przybliżona lokalizacja nieistniejącego pałacu:
51.055953993749995, 16.680803421203038
Damian Dąbrowski,
Lipiec 2024r.
Mapa Szymanowic sprzed 1945 roku, aktualne zdjęcie satelitarne miejscowości, mapa z wykorzystaniem technologii Lidar pokazująca miejsce po pałacu oraz współczesne zdjęcia dawnego majątku
