Powiat nyski, gmina Paczków
(nazwa niemiecka: Stübendorf, Kreis Neisse)
Rys historyczny i stan obecny:
Niewielka ilość informacji źródłowych pozwala tylko na fragmentaryczne przedstawienie historii miejscowości. Ścibórz już w szesnastym stuleciu należał do rodziny von Sitsch. W tej miejscowości urodził się w 1552 r. Johann VI von Sitsch, w latach 1600-1608 biskup wrocławski. W pierwszej połowie XVII w. właścicielem Ściborza był jego krewniak Fryderyk baron von Sitsch, marszałek dworu biskupów wrocławskich. Córka Fryderyka, Anna Jadwiga (zm. 1639), została drugą żoną księcia legnicko-brzeskiego Jana Chrystiana (zm. 1639). Następnie dobra w Ściborzu zostały podzielone i Jan Henryk Heymann von Rosenthal kanonik ołomuniecki i nyski, od 1672 r. biskup pomocniczy i administrator księstwa nyskiego w 1664 r. kupił najpierw Górny, a w dwa lata później Dolny Ścibórz. Do jego licznych posiadłości w księstwie nyskim należały także Kamiennik, Frączków, Śliwice i Trzeboszowice. W 1692 r. Kasper Henryk Wolf, syn bratanka biskupa, Kaspra Heymann von Rosenthal odkupił Ścibórz, Kopice i Stary Grodków. Dwa lata później otrzymał tytuł czeskiego barona, a przed śmiercią z dóbr Ścibórz utworzył majorat, który przekazał jedynemu synowi, Karolowi Józefowi Wolfowi. W 1753 r. po bezpotomnej śmierci Karola Józefa, pierwszego ordynata majoratu dobrami podzieliły się rodziny von Rottenberg, Dworzanski, Mosch i Dobruski, za przedstawicieli których zostały wydane za mąż cztery córki Kaspra Henryka. Dolny i Górny Ścibórz przypadły rodzinie von Rottenberg. W drugiej połowie XIX i na początku XX w. właścicielką tych majątków była Jadwiga Maria Klara Matylda (1827-1914) baronowa von Rottenberg, małżonka Wilhelma von Massow (1815-1899), generała wojsk niemieckich. Ich jedyna córka Jadwiga Jenny Karolina Anna Barbara (ur. 1847) w 1873 r. wyszła za mąż za Rudolfa von Hocke (zm. 1895). W latach 30-tych XX w. majątek Ścibórz w związku z budową Zbiornika Otmuchowskiego i kanału Ulgi został rozparcelowany. Budynek dworu zaniedbany w II połowie XX w. zaczął powoli popadać w ruinę. Obecnie dawna rezydencja stanowi własność prywatną. Właściciel prowadzi gospodarstwo agroturystyczne i powoli stara się doprowadzić zabytek do wyglądu z czasów jego świetności.
Dwór
Barokowy dwór w Ściborzu został wzniesiony w 1668 r. dla Jana Henryka Heymann von Rosenthal, być może w miejscu wcześniejszej rezydencji rodziny von Sitsch. Budynek murowany z cegły, potynkowany, wzniesiony na planie prostokąta, częściowo podpiwniczony, dwukondygnacjowy, nakryty wysokim dachem czterospadowym z dachówki. Fasada (elewacja wschodnia) dziewięcioosiowa z centralnie umieszczonym wejściem z portalem, powyżej jednoosiowa facjata zwieńczona trójkątnym spłaszczonym przyczółkiem. Elewacje zachowały dawne podziały ramowe, tworzone przez lizeny i gzyms opaskowy między kondygnacjami. Otwory okienne w obramieniach uszatych z kluczami i kroplami. Układ wnętrz trzytraktowy z centralnie umieszczoną sienią w przedłużeniu której jednobiegowa klatka schodowa. Większość pomieszczeń nakryta sufitami z fasetami, jedynie w jednej sali i korytarzu sklepienia kolebkowo-krzyżowe. We wnętrzach zachowane kamienne portale, dekoracja sztukatorska, fragmenty oryginalnej stolarki, ozdobne kute żelazne kraty.
Zabytki w Ściborzu
Do rejestru zabytków sztuki dwór w Ściborzu wpisano 02.06.1964 r. (nr rej.: A-928/64). Dnia 15.02.1995 r. do rejestru wpisano cały zespół dworski, w skład którego wchodzą: dwór, oficyna, stajnia i park (nr rej.: A-2346/95).
Informacje praktyczne i dojazd:
W Ściborzu zatrzymują się między innymi PKS kursujące dosyć często między Nysą a Paczkowem. Do Nysy można bez problemu dotrzeć pociągiem z Gliwic z przesiadką w Kędzierzynie – Koźlu lub Opolu. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Wrocławia do węzła Prądy, następnie DK 46 w stronę Kłodzka. Ta ostatnia trasa przebiega przez Ścibórz, dwór znajduje się na lewo od niej. Odległość: w jedną stronę około 140 km. Samochód najlepiej zostawić przy bocznej drodze prowadzącej do dworu.
Damian Dąbrowski,
Czerwiec 2010 r.
