Powiat wrocławski, gmina Mietków
(nazwa niemiecka Viehau, Kreis Neumarkt)
Zabytki w Ujowie
Do rejestru zabytków w Ujowie został wpisany kościół filialny p.w. św. Jakuba Apostoła (nr rej.: A/1235/1239 z 21.12.1964r.).
Ponadto w ewidencji zabytków uwzględniono cmentarz katolicki oraz trzy domy mieszkalne (nr 18, 20 i 22). Żaden z obiektów dawnego majątku nie podlegał ochronie konserwatorskiej. Nie może dziwić, że bez problemu rozebrano zarówno rezydencję oraz prawie wszystkie budynki pofolwarczne.
Miejscowość wzmiankowano w 1148 roku jako Vievo, 1193 roku jako Veiouo, w 1214 roku jako Ueoue, w 1329 roku jako Vivio i w 1360 roku pod nazwą Vyow. W 1506 roku Nickel Biedau kupił pobliskie Paździorno. W XVI wieku jego rodzina została nobilitowana. Mniej więcej w tym samym czasie jedna z linii rodu zakupiła Ujów, w którym wzniosła swoją siedzibę. Do dziś w miejscowym kościele przetrwała płyta nagrobna jednego z właścicieli majątku Hansa von Biedaw zmarłego 6 grudnia 1581 roku. W kolejnych stuleciach wieś stała się własnością klasztoru norbertanów św. Wincentego z Wrocławia. W rękach zakonników pozostała do sekularyzacji w Królestwie Prus w 1810 roku. W 1795 roku w Ujowie znajdowała się pańska siedziba, folwark, filialny kościół katolicki, karczma, 2 gospodarstwa kmieci pańszczyźnianych, 4 wolnych zagrodników, 15 zagrodników omłockowych, 20 innych domostw oraz wiatrak. W sumie wieś liczyła 45 zabudowań i 270 mieszkańców, wśród których byli browarnik, gorzelnik, kowal. Do Ujowa należał folwark Hohenvorwerk.W 1830 roku właścicielem majątku był starosta powiatu świdnickiego Emanuel von Woikowsky (zm.1849r.). W Ujowie wzmiankowano 66 domów, pałac, 345 mieszkańców, w tym 18 ewangelików, katolicki kościół filialny parafii Kostomłoty, katolicką szkołę, młyn wodny, browar, gorzelnię oraz cegielnię. Częścią wsi pozostawał folwark Hohenvorwer. W 1837 roku starszy urzędnik F. Schaube za 43000 talarów reńskich nabył majątki Ujów, Kostomłoty, Zabłoto i Czechy. W opisie Ujowa z 1845 roku wymieniono go jako właściciela posiadłości. W tym czasie w Ujowie znajdowało się 66 domów, katolicki kościół filialny parafii Kostomłoty, katolicka szkoła, wiatrak, cegielnia, 9 rzemieślników i 3 handlarzy. Częścią wsi był folwark (Hohenvorwerk). Ujów liczył 412 mieszkańców, w tym 72 ewangelików. Ewangelicy uczęszczali na nabożeństwa do kościoła w Piotrowicach. Schaube pozostał właścicielem majątku do 1861 roku. Następnie dobra należały do Eduarda von Kramsty (ur.1810r., zm.1875r.), kupca i przedsiębiorcy ze Świebodzic. W 1875 roku majątek odziedziczyła Anna Elisa (ur.1840r., zm.1900r.), córka Eduarda von Kramsty i żona Alfreda Gustava von Wietersheim (ur.1830r., zm.1894r.). W 1894 roku majątek w Ujowie miał powierzchnię 449ha, w tym 366ha pól uprawnych, 27ha łąk, 46ha lasów, 10ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. Przy folwarku działała cegielnia. Gospodarstwem zarządzał inspektor Gersting. Na początku XX wieku posiadłość wchodziła w skład majoratu Bogdanów. Jego właścicielem był Walter von Wietersheim z Niwnic w powiecie lwóweckim (ur.1863r., zm.1919r.), starszy syn Alfreda Gustava i Anny Elisy. Majątek Ujów dzierżawił młodszy brat Waltera, rotmistrz Eugen von Wietersheim z Bogdanowa (zm.1915r.). Dobra rycerskie Ujów z folwarkiem Hohenvorwerk pozostały częścią państwa stanowego Bogdanów do końca drugiej wojny światowej, ich ostatnim właścicielem był rotmistrz w stanie spoczynku Alfred von Wietersheim z Bogdanowa. W 1930 roku majątek w Ujowie liczył 517,66ha, w tym 404,95ha pól uprawnych, 32,38ha łąk, 5,6ha pastwisk, 3,57ha wód, 55,74ha lasów, 3,61ha ogrodu, 12,35ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. Gospodarstwo prowadził inspektor Hermann Kadura. W dalszym ciągu działała cegielnia, wzmiankowana już w XVIII wieku, zarządzał nią mistrz Fiebich. W 1937 roku folwarkiem zarządzał inspektor Max Tschnerner. Powierzchnia dóbr wynosiła 493,16ha, w tym 380,45ha pól uprawnych, 32,38ha łąk, 5,06ha pastwisk, 3,57ha wód, 55,74ha lasów, 3,61ha ogrodu, 12,35ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków.
Ujów na mapie sprzed 1945 roku
Rezydencja w Ujowie była wzmiankowana w 1795 i 1830 roku. Pałac znajdował się na zachód od folwarku. Siedzibę z trzech stron otaczała fosa. Był to budynek założony na planie prostokąta, z wydatnym centralnym ryzalitem w elewacji tylnej. Fasada pałacu skierowana była w stronę folwarku. Od południowego-wschodu do rezydencji przylegało niewielkie zadrzewienia.
Ujów położony jest około 40 kilometrów na zachód od Wrocławia. Dojazd z miasta wojewódzkiego autostradą A4 w kierunku granicy niemieckiej do węzła Kąty Wrocławskie i dalej drogami lokalnymi przez Nową Wieś Kącką, Stróżę i Wawrzeńczyce. Dawny majątek znajdował się na zachodnim krańcu Ujowa, w pobliżu rzeki Strzegomki.
Dokładna lokalizacja nieistniejącego pałacu:
50.99753028250357, 16.61672819421434
Damian Dąbrowski,
Luty 2022r.
