Powiat krapkowicki, gmina Gogolin
(nazwa niemiecka: Sakrau, Kreis Gross Strehlitz)
Rys historyczny i stan obecny:
Początki miejscowości sięgają co najmniej XIV w. Na temat jej historii zachowało się bardzo mało informacji. W 1458 r. Jan von Neudorf kupił od Jana z Zakrzowa kilka majątków, w skład których wchodził również Zakrzów koło Krapkowic. W 1550 r. w Zakrzowie Marcin Lubowski i jego bliski krewny Feliks Zakrzowski uzgodnili podział majątku położonego koło Krapkowic. Od 1863 r. majątek w Zakrzowie należał do rodziny Madelung. Księgi adresowe z lat 1886-1937 jako właściciela posiadłości podają Wiktora Madelunga. W latach dwudziestych XX w. zarząd nad dobrami sprawował jego syn Rudolf.
Pałac
Barokowy pałac w Zakrzowie został wzniesiony około połowy XVIII w. Rezydencję przebudowano w czasach późniejszych. Według Katalogu Zabytków Sztuki z 1963 r. budynek został doprowadzony do ruiny już na początku XX w. Być może rodzina Madelung mieszkała w tym czasie nie w pałacu, lecz niewielkim dworze położonym wśród budynków gospodarczych folwarków. Sugerować to może kartusz herbowy umieszczony nad wejściem do wspomnianego dworu. Zrujnowany pałac w Zakrzowie to budynek murowany z kamienia i cegły, pierwotnie potynkowany, wzniesiony na rzucie prostokąta, podpiwniczony, dwukondygnacyjny. Fasada siedmioosiowa, z centralnie usytuowanym głównym wejściem, zaakcentowanym pilastrami. W elewacji tylnej niewielka parterowa dobudówka. Nad otworami okiennymi zachowane resztki gzymsów falistych. Budynek można zobaczyć tylko z zewnątrz. Układ wnętrz trzytraktowy, prawdopodobnie zachowały się sklepienia kolebkowe w piwnicach i pomieszczeniach parteru. Na piętrze znajdowały się stropy belkowe.
Dwór na folwarku to budynek murowany, potynkowany, wzniesiony na planie prostokąta, dwukondygnacyjny, nakryty wysokim dachem czterospadowym. Fasada sześcioosiowa, częściowo o zmienionym układzie otworów okiennych. Główne wejście akcentują boniowane pilastry, podtrzymujące falisty szczyt, w nim kartusz herbowy rodziny Madelung. Budynek użytkowany, wyremontowany, w dobrym stanie technicznym, można zobaczyć tylko z zewnątrz.
Do folwarku i ruin pałacu przylega park krajobrazowy, w nim zachowane dwa stawy. W lesie w pobliżu Zakrzowa znajduje się kaplica grobowa rodziny Madelung.
Zabytki w Zakrzowie
Do rejestru zabytków sztuki w Zakrzowie wpisano ruiny pałacu (14.03.1964 r., nr rej.: 730/64). Z nieznanych powodów w decyzji napisano: „ruiny zamku”.
Informacje praktyczne i dojazd:
Dobry dojazd komunikacją publiczną do Zakrzowa zapewniają autobusy PKS kursujące między innymi z Gogolina, Krapkowic i Strzelec Opolskich. Najlepiej wybrać dojazd przez Gogolin lub Strzelce Opolskie, do obydwu miejscowości można dotrzeć pociągiem np. z Gliwic. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Wrocławia do węzła Krapkowice. Następnie z Gogolina należy kierować się DK 409 w stronę Strzelec Opolskich. Zakrzów położony jest na prawo od tej trasy. Ruiny pałacu znajdują się na końcu miejscowości. Odległość: w jedną stronę około 70 km. Samochód można zaparkować przy zrujnowanej rezydencji.
Damian Dąbrowski,
Kwiecień 2011
