Powiat dzierżoniowski, gmina Dzierżoniów
(nazwa niemiecka: Dreißighuben, Kreis Reichenbach)
Rys historyczny i stan obecny:
Brak materiałów źródłowych uniemożliwia przedstawienie zarówno początków jak i średniowiecznych dziejów miejscowości. W XVII wieku Włóki były własnością kapituły katedralnej we Wrocławiu (Dom.-Cap. Brelsau). W 1785 roku w miejscowości wzmiankowano szkołę, 33 gospodarstwa kmiece, 5 zagrodniczych, 56 chałupniczych. W sumie Włóki liczyły 640 mieszkańców. Dobra w wiosce posiadali baronowie von Sierstorf i von Hamm. W 1830 roku włości we Włókach wchodziły w skład domeny królewskiej i podlegały pod urząd w Dzierżoniowie (Domain-A. Reichenbach). W wiosce wzmiankowano 140 domów, 948 mieszkańców, w tym 330 katolików, ewangelicką szkołę, 239 warsztatów bawełnianych i 10 wełnianych. Ewangelicy posiadali kościół w Tuszynie, a katolicy w Kiełczynie. W 1845 roku Włóki zamieszkiwało 1175 osób, w tym 436 wyznania katolickiego. Według opisu wioski znajdowało się w niej 137 domów, ewangelicka i katolicka szkoła, dwa wiatraki, dwie gorzelnie, 235 warsztatów tkackich. Dane o majątkach w wiosce nie pojawiały się w księgach adresowych z drugiej połowy XIX wieku aż do 1894 roku, kiedy to wzmiankowano we Włókach posiadłość (89ha) wdowy Pani Aug. Hoffmann. W 1902 roku właścicielem dóbr o powierzchni 91,5ha był Oswald Hoffmann. Według księgi adresowej z 1905 roku we Włókach majątki posiadali: Laura Hoffmann (91,5ha), Gottlieb Frömsdorf (62,86ha), Adolf Jenke (57,7ha) i Gottfried Blümich (52,1ha). W 1912 roku wzmiankowano w miejscowości Laurę Hoffmann, Annę Frömsdorf, Oswalda Englera i Bertholda Rauscha. W 1921 roku właścicielem majątku o powierzchni 102ha był Oswald Hoffmann. W rękach jego rodziny włości pozostawały od około 100 lat. Gospodarstwo specjalizowało się w tuczu świń i hodowli bydła wschodniofryzyjskiego. Inne majątki posiadali: Lina Frömsdorf (56ha), Oswald Engler (65,4ha) i Otto Rausch (52,1ha). Oswald Hoffmann pozostał właścicielem dóbr przynajmniej do 1930 roku. Przed 1937 otrzymał je w spadku Herbert Hoffmann. Włości w tym czasie liczyły 102,5ha: 88ha pól uprawnych, 9,5ha łąk, 2ha pastwisk, 0,25ha ogrodu, 2,75ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. W 1937 roku we Włókach wzmiankowano także majątki: Oswalda Englera (67ha), Pani Liny Büttner, z domu Marx (53,7ha) i Ottona Rauscha (52,1ha). Po zakończeniu drugiej wojny światowej miejscowa ludność niemiecka została wysiedlona, a wspomniane wyżej dobra wraz z zabudowaniami przejęli polscy przesiedleńcy.
W źródłach z 1785, 1830 i 1845 nie wzmiankowano we Włókach rezydencji szlacheckiej. Z kolejnych ksiąg adresowych z XIX i XX wieku wynika, że w wiosce nie było dóbr rycerskich. We Włókach zwracają uwagę zabudowania, które choć nie były siedzibami szlacheckimi to jednak wyraźnie nawiązują do architektury rezydencjonalnej. Najprawdopodobniej były to domostwa opisanych wyżej właścicieli majątków. Z braku materiałów źródłowych trudno jednak dokładnie powiązać dane rodziny z konkretnymi zabudowaniami.
Budynek nr 62
Zapewne wzniesiony w XIX wieku murowany budynek, założony na planie prostokąta, potynkowany, dwukondygnacyjny, nakryty dachem dwuspadowym. Elewacje dłuższe pięcioosiowe. W elewacji ogrodowej część środkowa zaakcentowana szczytem i podcieniem podtrzymującym balkon. Od północy dostawiony do domu budynek gospodarczy. Fasada budynku nr 62 skierowana jest na dziedziniec gospodarczy. Dom zachował liczne detale architektoniczne: bonia ozdabiające narożniki, gzymsy (między kondygnacjami, wieńczący, nadokienne), opaski wokół otworów okiennych, czy wspomniany wcześniej szczyt w elewacji zachodniej. Budynek pełni funkcje mieszkalne i można go zobaczyć tylko z zewnątrz, z pewnej odległości.
Zabudowania nr 86
Dom i budynki gospodarcze wzniesiono prawdopodobnie w XIX wieku. Siedziba właścicieli posiadłości zbudowana na planie prostokąta, zbliżonego do kwadratu, dwukondygnacyjna, nakryta łamanym dachem czterospadowym z lukarnami. Ślady na północnej elewacji wskazują, że budynek posiadał dobudówkę, którą rozebrano. Elewacja południowa pięcioosiowa, elewacja zachodnia dwuosiowa. Elewacje zachowały część ozdobnych detali architektonicznych: gzyms między kondygnacjami, gzyms wieńczący, gzymsy nadokienne na konsolkach, płyciny podokienne. Na wschód od budynku znajduje się dawny dziedziniec gospodarczy, który po bokach zamykają dwie stodoły. Dom nr 86 jest własnością prywatną i można go zobaczyć tylko z zewnątrz, z poza ogrodzenia.
Zabytki we Włókach
Do rejestru zabytków nie wpisano żadnego obiektu we Włókach. W ewidencji zabytków znalazły się: dom mieszkalno-gospodarczy (nr 3), domy mieszkalne (nr 51, 62, 70, 81, 86) oraz zabudowania gospodarcze (dwie stajnie w zespole przy budynku nr 86).
Informacje praktyczne i dojazd
Niestety dojazd komunikacją publiczną do miejscowości Włóki nie jest możliwy. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Wrocławia do węzła Brzezimierz, następnie DK396 do Strzelina i dalej DK39 do Łagiewnik. W Łagiewnikach należy skierować się na trasę nr 384 (ul. Jedności Narodowej), z której w miejscowości Mniowice trzeba skręcić w prawo w lokalną drogę prowadzącą do Jaźwiny przez Janczowice. Na skrzyżowaniu na zachodnim krańcu Jaźwiny najlepiej skręcić w lewo w drogę do Tuszyna. W Tuszynie należy skierować się w prawo w drogę do Dzierżoniowa prowadzącą przez Włóki. Zabudowania nr 86 położone są w północnej części miejscowości na wschód od głównej ulicy. Budynek nr 62 położony jest bardziej na południe, także na wschód od drogi do Dzierżoniowa. Odległość: w jedną stronę z Gliwic niecałe 190km, z Wrocławia nieco ponad 60km. Samochód trzeba zaparkować na poboczu drogi.
Damian Dąbrowski,
Czerwiec 2015 r.
