Powiat górowski, gmina Góra
(nazwa niemiecka Bronau, Kreis Guhrau)
Zabytki w Bronowie
Do rejestru zabytków w Bronowie zostały wpisane zespół pałacowy: pałac, nr 20, dwie obory, gorzelnia – obecnie budynek mieszkalny nr 25, stodoła oraz stajnia (nr rej.: A/3481/1147A z 17.07.1989r.), park pałacowy (nr rej.: A/3481/1147A z 17.07.1989r.).
Ponadto w ewidencji zabytków uwzględniono kolejne zabudowania zespołu pałacowego: dom mieszkalny (pięciorak), dom mieszkalny (czworak), wozownia obecnie hydrofornia i garaż.
Miejscowość wzmiankowano w 1366 roku jako Bronaw. W 1787 roku w Bronowie znajdował się pański folwark, 18 gospodarstw zagrodników, 5 chałupników, wiatrak. Wieś liczyła 166 mieszkańców. Właścicielką majątku była Pani von Diebitsch. Do 1818 roku Bronów wchodził w skład powiatu wołowskiego. Po zmianach administracyjnych miejscowość znalazła się w powiecie górowskim. W 1830 roku dobra należały do rotmistrza von Massow. W opisie Bronowa wymieniono 27 domów, folwark, 164 mieszkańców, w tym 2 katolików, wiatrak. W 1845 roku majątek był własnością porucznika w stanie spoczynku von Massow. W miejscowości wzmiankowano 26 domów, folwark, 154 ewangelickich mieszkańców, wiatrak, 3 rzemieślników, hodowlę 721 owiec pół merynosów. Królewski szambelan i porucznik w stanie spoczynku Gneomar von Massow pozostał właścicielem włości przynajmniej do 1861 roku. Następnie posiadłość należała do: w 1866 roku Marschhausena, w latach 1872-1886 rotmistrza Carla Gustava Ludwiga Bandelowa. W 1892 roku dobra nabył rotmistrz w stanie spoczynku Alexander von Winterfeldt. Dwa lata później majątek z folwarkiem Sułów Wielki liczył 428ha, w tym 323ha pól uprawnych, 33ha łąk, 56ha lasów, 16ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. W gospodarstwie działała gorzelnia. W rękach starszego ziemskiego i rotmistrz w stanie spoczynku Alexander von Winterfeldt oraz Pani Else z domu von Gossler posiadłość pozostała przynajmniej do 1930 roku W tym czasie powierzchnia dóbr wynosiła 482ha, w tym 304ha pól uprawnych, 37ha łąk, 53ha lasów, 0,5ha wód, 2,5ha parku, 2ha ogrodu, 16ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. W 1937 roku jedyną właścicielką włości była Pani Else von Winterfeldt z domu von Gossler. Funkcję nadinspektora zarządzającego folwarkiem pełnił Detlef von Winterfeldt. Dobra rycerskie Bronów z dziedzicznym sołectwem Sułów Wielki i własnością włościańską w Bronowie, Sułowie Wielkim oraz Szedźcu liczyły 418ha, w tym 310ha ziemi ornej, 33ha łąk, 65ha lasu, 2,5ha parku, 2ha ogrodu, 5,5ha dróg, podwórzy i innych użytków. Przy folwarku działała gorzelnia. Właściciele posiadali udziały w cukrowni i mleczarni w Górze.
Pałac na początku XX wieku
Źródło: https://polska-org.pl/868352,foto.html?idEntity=512340 (dostęp: 18.10.2022r.)
Pałac został wzniesiony pod koniec XIX wieku. Budynek murowany, założony na planie prostokąta, trzykondygnacyjny, nakryty wysokim dachem czterospadowym z lukarnami. Bryłę pałacu urozmaicają liczne przybudówki i ryzality zwieńczone neobarokowymi szczytami. Elewacje skromnie dekorowane, z oknami w prostych opaskach, gzymsami kordonowymi między kondygnacjami i wydatnym gzymsem wieńczącym. Główne wejście umieszczone asymetrycznie w fasadzie, w niewielkim murowanym parterowym ganku. Nad wejściem kartusz herbowy. W 1946 roku majątek został przekazany PGR Zaborowice. W latach 1949-1959 przeprowadzono remont adaptacyjny pałacu, w którym następnie otwarto Zasadniczą Szkołę Ogrodniczą. Szkoła funkcjonowała przynajmniej do 1988 roku. W 1990 roku folwark funkcjonował jako Zakład Rolny Bronów wchodzący w skład Kombinatu PGR Zaborowice z siedzibą w Kłodzie Małej. Obecnie pałac jest własnością prywatną. Zabytek nie jest użytkowany. Rezydencję otacza park. Na zachód od parku zabudowania mieszkalne i gospodarcze dawnego folwarku.
Bronów położony jest około 10 kilometrów na wschód od Góry, blisko granicy między województwem dolnośląskim i wielkopolskim. Dojazd z miasta powiatowego DW324 w kierunku Rawicza za miejscowość Szedziec. Następnie lokalną drogą prowadzącą prosto do Bronowa. Zespół pałacowy znajduje się na wschodnim krańcu miejscowości.
Dokładna lokalizacja pałacu:
51.649206094019, 16.667610624505823
Damian Dąbrowski,
Październik 2022r.
