Powiat górowski, gmina Wąsosz

(nazwa niemiecka Hochbeltsch, Kreis Guhrau)

 

Zabytki w Bełczu Górnym

Do rejestru zabytków nie został wpisany żaden obiekt w Bełczu Górnym. W ewidencji zabytków uwzględniono m.in. kilka budynków mieszkalnych i gospodarczych. Jeden z nich (nr 10) to dawna szlifiernia szkła, ostatnia pozostałość po majątku w Bełczu Górnym.

Miejscowość wzmiankowano na przełomie XIII i XIV wieku pod nazwą Beltacewo. Jako właścicieli Bełcza Górnego w XVII wieku wymieniano przedstawicieli rodu von Haugwitz. W 1765 roku miejscowe dobra należały do radcy Böhma. W 1787 roku majątek posiadał Axthausen. W wiosce znajdowały się 2 folwarki, młyn wodny, wiatrak, 5 gospodarstw kmieci, 13 zagrodników i 2 chałupników. Kolejnym właścicielem dóbr był Leopold von Tschammer, dyrektor ziemstwa i komisarz dystryktu policyjnego, wzmiankowany w 1830 i 1845 roku. W 1826r. w rezydencji w Bełczu Górnym urodziła się Amelia, córka Leopolda von Tschammer. Przed 1856 rokiem odziedziczyła ona posiadłość. Następnie włości przeszły w ręce jej męża Ottomara Hansa Friedricha Bernharda von Rieben (ur. 1828r., zm.1886r.), właściciela Czeladzi Wielkiej i Baranowic. Małżeństwo początkowo mieszkało w pałacu w Bełczu Górnym, gdzie na świat w 1855 roku przyszła córka Magdalena. Z czasem referendarz Bernhard von Rieben przeniósł się do rezydencji w Czeladzi Wielkiej. Jako właściciel dóbr w Bełczu Górnym był wymieniany w dokumentach do 1886 roku. Majątek liczył 370ha, w tym 258ha pól uprawnych, 33ha łąk, 5ha pastwisk, 68ha lasu, 6ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. Przed 1894 rokiem przeszedł na własność Heinricha hrabiego Finck von Finckenstein (ur.1855r., zm.1939r.) z Sądowla. W 1937 roku majątek liczył 317ha, w tym 199ha pól uprawnych, 13ha łąk, 3ha pastwisk, 90ha lasu, 1ha wód, 11ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. Po śmierci starszego ziemskiego Heinricha hrabiego Finck von Finckenstein w 1939 roku włości przeszły w ręce jego spadkobierców, którzy w 1945 roku zmuszeni byli opuścić rodową siedzibę. W okresie Polski Ludowej pałac szybko został zdewastowany i rozebrany w niejasnych okolicznościach przed 1960 rokiem. Zostały z niego jedynie fragmenty zasypanych piwnic. Z czasem zniszczono również zabudowania gospodarcze folwarku. Obecnie jedynym śladem po majątku jest charakterystyczny budynek dawnej szlifierni szkła.

Pałac na widokówkach z I połowy XX wieku

Źródło: https://polska-org.pl/5850254,foto.html?idEntity=6511251 (dostęp: 31.05.2023r.)

Źródło: https://polska-org.pl/3609691,foto.html?idEntity=6511245 (dostęp: 31.05.2023r.)

W dokumentach pałac w Bełczu Górnym po raz pierwszy pojawił się w 1845 roku, jednak budowla z pewnością była starsza. Był to stosunkowo duży budynek, posiadający dwie kondygnacje i wysoki dach mansardowy z powiekami. Fasada pałacu o nieregularnym układzie otworów okiennych świadczyła o przebudowach rezydencji. Elewacje siedziby były skromne, z wydatnym gzymsem wieńczącym i gzymsem kordonowym między kondygnacjami oraz prostymi opaskami wokół okien. Główne wejście podkreślał portal flankowany lizenami.

Bełcz Górny położony jest około 11 kilometrów na południowy-wschód od Góry. Dojazd DW324 w kierunku Rawicza do Kłody Górowskiej i dalej lokalną drogą w stronę Wąsosza. Trasa ta prowadzi przez Bełcz Górny. Dawny majątek znajdował się w południowej części wioski, w pobliżu charakterystyczne zakrętu głównej drogi. Miejsce w którym znajdowała się rezydencja:

51.60849650654627, 16.646431278051384

Damian Dąbrowski,

Maj 2023r.

Joomla templates by a4joomla