Powiat górowski, gmina Góra
(nazwa niemiecka Guhlau, Kreis Guhrau)
Zabytki w Goli Górowskiej
Do rejestru zabytków nie został wpisany żaden obiekt w Goli Górowskiej. W ewidencji zabytków ujęto jedynie dawny cmentarz ewangelicki, położony na północ od wsi.
Miejscowość wzmiankowano w 1250 i 1253 roku pod nazwą Gola. W 1791 roku majątek należał do hrabiego von Kalkreuth. W opisie Goli wymieniono m.in. folwark, wiatrak, 30 domostw, 165 mieszkańców. W 1830 roku właścicielem dóbr był radca sądowy Seibt. W wiosce znajdował się pałac z folwarkiem, gorzelnia oraz wiatrak. W 1845 roku majątek posiadał Franzky. W Goli ponownie wzmiankowano pałac, folwark, gorzelnię i wiatrak. W 1856 roku włości znajdowały się w rękach porucznika w stanie spoczynku Schmidta. Następnie w 1866 roku majątek należał do Sattiga. W 1868 roku dobra nabył Richard Heinrich Albert Jacobi von Wangelin (ur. 1838r., zm. 1909r.). W 1905 roku posiadłość liczyła 189,3ha, w tym 155,2ha pól uprawnych, 19ha łąk, 3,4ha pastwisk, 9,9ha lasu, 1,8ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. W 1869 roku Richard von Wangelin ożenił się z Theklą Kathariną Marthą Wandą von Wiedebach (ur. 1846r., zm. 1913r.). Miał z nią sześcioro dzieci. Włości w Goli w 1909 roku otrzymał w spadku najstarszy syn Benno Karl Hermann (ur. 1873r., zm. 1914r.). Małżonką Benno była Lydia Arnold (ur. 1880r., zm. 1960r.). Z małżeństwa na świat przyszła trójka dzieci: Irmgarda (ur. 1901r., zm.1976r.), Hildegarda (ur. 1906r., zm. 1972r.) oraz Claus Jürgen (ur. 1909r. zm. 1945r.). Od 1914 roku dobrami rycerskimi w Goli zarządzała wdowa Pani Lydia von Wangelin z domu Arnold. Pomagali jej generalni pełnomocnicy i administratorzy, np. Franz Blume w 1926 roku. W tym czasie majątek miał powierzchnię 192,3ha, w tym 158,2ha pól uprawnych, 19ha łąk, 3,4ha pastwisk, 7,9ha lasu, 1ha parku, 1ha ogrodu, 1,8ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. Pomiędzy 1930 a 1937 rokiem Pani Lydia sprzedała posiadłość niemieckiej spółce osiedleńczej z Berlina, która przed 1937 rokiem majątek rozparcelowała pomiędzy rolników indywidualnych. Claus Jürgen Jacobi von Wangelin w 1934 roku poślubił Margarete von Gerlach (ur. 1914r., zm. 2001r.) z linii rodziny z Moczydlnicy Klasztornej w powiecie wołowski. Zginął w ZSRR w ostatni roku wojny. Pozostawił córkę i trzech synów.
Pałac na początku XX wieku
Źródło: https://polska-org.pl/6105394,foto.html?idEntity=6512243 (dostęp: 7.04.2024r.)
Klasycystyczny pałac w Goli został wzniesiony na początku XIX wieku. Wygląd nieistniejącego budynku możemy próbować opisać na podstawie jednej fotografii. Pałac był murowany, założony na planie prostokąta, dwukondygnacyjny, nakryty dachem dwuspadowym. Fasadę flankowały dwa ryzality zamknięte trójkątnymi naczółkami. Główne wejście poprzedzały dwa dorodne drzewa, zasłaniające w znacznym stopniu bryłę budynku. Elewacje pałacu dzieliły gzymsy, okna akcentowały opaski i prostokątne nadokienniki. Majątek w Goli został rozparcelowany już w latach 30. XX wieku, dlatego po drugiej wojnie światowej w wiosce nie utworzono Państwowego Gospodarstwa Rolnego. Grunty dawnych dóbr rycerskich przejęli nowi osadnicy. Pałac ogołocony z wyposażenia przetrwał działania wojenne. W kolejnych latach był systematycznie rozkradany i rozbierany. W latach 60. XX wieku większość budowli już nie istniała. Ostatni parterowy fragment został rozebrany dopiero na przełomie lat 70. i 80. ubiegłego stulecia. Dziś w miejscu pałacu stoją nowe zabudowania. Otaczające rezydencję park i ogród zostały wykarczowane i również nie ma po nich śladu. Z całego majątku pozostały pojedyncze zabudowania gospodarcze, podzielone między gospodarzy, częściowo przebudowane.
Gola Górowska położone jest około 6 kilometrów na zachód od Góry. Z miasta powiatowego dojazd DW324 w kierunku Szlichtyngowej, z której za Jastrzębią należy skręcić w lewo w lokalną drogę prowadzącą do Goli. Dawny majątek znajdował się w centrum wsi, na zachód od głównej ulicy. Przybliżona lokalizacja nieistniejącego pałacu: 51.66317656972572, 16.466462965210773
Damian Dąbrowski,
Kwiecień 2024r.
Zdjęcia miejsca po pałacu, zabudowań gospodarczych oraz dawnego cmentarza ewangelickiego
