Powiat kamiennogórski, gmina Kamienna
(nazwa niemiecka: Reussendorf, Kreis Landeshut)
Rys historyczny i stan obecny:
Początki dziejów miejscowości sięgają drugiej połowy XIII w. W źródłach z 1305 r. po raz pierwszy pojawia się wzmianka o kościele w Raszowie. Obecna świątynia, chociaż gotycka, została zbudowana później, najprawdopodobniej w połowie XV w. W tym czasie Raszów był już zapewne majątkiem rycerskim związanym z właścicielami Grodztwa w Kamiennej Górze. Od około połowy XVI w. zarówno Grodztwo jak i Raszów należały do Hansa I von Schaffgotscha (zm. 1565), kanclerza księstwa świdnicko-jaworskiego. W rękach jego rodziny dobra pozostały do czasów wojny trzydziestoletniej (ostatnie epitafium Schaffgotschów w kościele parafialnym pochodzi z 1621 r.). W czasach późniejszych właściciele majątku w Raszowie często się zmieniali, należał on między innymi do znanych rodzin szlacheckich: von Czettritz, von Zeidlitz oraz od 1830 r. do hrabiów zu Stolberg-Wernigerode.
Barokowy pałac w Raszowie zbudowany w 1766 r. wielokrotnie przebudowywany, m.in. w drugiej połowie dwudziestego stulecia, z przeznaczeniem na szkołę i schronisko młodzieżowe. W efekcie kolejnych przekształceń poza portalem głównego wejścia budynek pozbawiono wszelkich cech stylowych. Pałac murowany z cegły, potynkowany, zbudowany na rzucie prostokąta, dwukondygnacjowy, z zagospodarowanym poddaszem, nakryty dachem dwuspadowym. Fasada sześcioosiowa, o asymetrycznym układzie otworów okiennych, z głównym wejściem na osi budynku. Elewacje budynku odnowione, pozbawione detali architektonicznych, z obramowaniami okien wykonanymi w tynku. W literaturze przedmiotu można znaleźć informację, że w pałacu nadal znajduje się szkoła. Tymczasem wokół budynku znajdują się tablice teren prywatny. Prawdopodobnie władze samorządowe sprzedały obiekt prywatnej osobie, która urządziła w nim mieszkania. Pałac można zobaczyć tylko z zewnątrz, ale ukształtowanie terenu sprawia, że jest on dobrze widoczny nawet z większej odległości. Budynek otacza niewielki park, w którym w 2010 r. prowadzono wycinkę drzew.
Największą atrakcją turystyczną miejscowości nie jest jednak przebudowany pałac, a znajdujący się w pobliżu kościół filialny. Kościół p.w. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny z zewnątrz wygląda bardzo skromnie, ale w jego wnętrzach poza pentaptykiem św. Anny Samotrzeciej z około 1510 r., amboną i chrzcielnicą z XVII w., znajduje się przede wszystkim kaplica grobowa rodziny Schaffgotschów. Na środku kaplicy stoją dwie kamienne renesansowe tumby, z leżącymi postaciami: Hansa I (zm. 1565) i jego żony Salome, z domu Nimptsch (zm. 1567) oraz Hansa II (zm. 1572) i Margareth, z domu von Hochberg (zm. 1574). Po bokach tumb płaskorzeźby z kartuszami herbowymi i scenami biblijnymi. Na wewnętrznych ścianach kaplicy umieszczono płyty nagrobne i epitafia z lat 1590-1621. Ta mało znana nekropolia jest najcenniejszym zespołem renesansowej i manierystycznej rzeźby nagrobnej w rejonie Kamiennej Góry. W 2010 r. prowadzono prace remontowe w świątyni, pozostaje też mieć nadzieję, że renowacją zostaną objęte również nagrobki Schaffgotschów, zwłaszcza uszkodzona rzeźba przedstawiająca Hansa II.
Zabytki w Raszowie
Do rejestru zabytków w Raszowie wpisano: 23.11.1965 r. kościół filialny p.w. Niepokalanego Poczęcia NMP (nr rej.: 1452) i 4.02.1980 r. pałacowy park , z drugiej połowy XVIII w. (nr rej.: 604/J). W rejestrze nie znalazł się przebudowany pałac, co pozwala na dalsze przekształcanie budynku.
Informacje praktyczne i dojazd:
Dojazd komunikacją publiczną do Raszowa zapewniają autobusy PKS z Kamiennej Góry, należy jednak wziąć pod uwagę że większość autobusów nie jedzie do centrum miejscowości tylko zatrzymuje się na przystanku Raszów skrzyżowanie. Niestety dotarcie do samej Kamiennej Góry z Górnego Śląska to nie mała przygoda. Z Katowic do Kamiennej Góry jadą tylko dwa pospieszne autobusy PKS, nieco więcej połączeń jest między Kamienną Górą a Wrocławiem, do którego można stosunkowo łatwo dojechać pociągiem np. z Gliwic. Wycieczkę taką można polecić jako kilkudniową, połączoną ze zwiedzaniem innych atrakcji w okolicach Kamiennej Góry. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Legnicy do węzła Kostomłosty, a dalej DK 5 przez Strzegom i Bolków do kamiennej Góry. Następnie DK 367 w kierunku Kowar. Z tej ostatniej trasy należy skręcić w prawo w lokalną drogę do Raszowa. Odległość: w jedną stronę około 250 km. Na miejscu samochód najlepiej zaparkować w pobliżu kościoła, położonego bardzo blisko od pałacu.
Damian Dąbrowski,
Październik 2010 r.
