Powiat kamiennogórski, miasto
(nazwa niemiecka: Landeshut, Kreis Landeshut)
Pierwsza wzmianka o miejscowości: osada targowa z początku XIII w., w 1249r. otrzymała prawa miejskie.
W końcu XII w. na wzgórzu górującym nad Kamienną Górą wzniesiono gród zwany Strażą. Pod koniec XIII książę Bolko świdnicko-jaworski ufundował w tym miejscu kamienny zamek. Warownia strzegła szlaku handlowego prowadzącego przez Kamienną Górę z Polski do Czech. W czasie wojen husyckich w latach dwudziestych XV w. zamek został zniszczony i obecnie nie ma po nim żadnych śladów. Prawie półtora stulecia później na północ od centrum miasta, przy majątku Kreppelhof zbudowano dwór obronny, często określany jako zamek.
Rezydencja w Kamiennej Górze. Litografie z połowy XIX wieku i zdjęcia z pierwszej połowy XX wieku.
Źródło: https://polska-org.pl/509493,Kamienna_Gora,Zamek_Grodztwo_ruiny.html
Właściciele majątku Kreppelhof: Pierwsza wzmianka o właścicielach dóbr, rodzinie Kreppel pochodzi z 1417r. Prawdopodobnie rodzina Kreppel założyła majątek i dlatego otrzymał on nazwę od jej nazwiska. Być może za rządów rodu Kreppel wzniesiona w tym miejscu wieżę mieszkalną. W XVI w. majątek przeszedł w ręce rodziny Schaffgotschów. W 1555r. właścicielem Kreppelhofu był Hans von Schaffgotsch z Chojnika, pełniący między innymi funkcję kanclerza księstwa świdnicko-jaworskiego. W latach sześćdziesiątych Hans von Schaffgotsch rozpoczął budowę nowej rezydencji w Kamiennej Górze, kontynuowaną po jego śmierci w 1565r. przez syna Hansa Schoffa młodszego. Dwór obronny wzniesiony przez Schaffgotschów był murowany z kamienia, potynkowany, składał się z trzech skrzydeł rozłożonych wokół wewnętrznego dziedzińca. Otaczał go mur z blankami, nawodniona fosa i fortyfikacje bastionowe. W XVII w. właścicielami Kreppelhofu została rodzina von Schindel. Następnie dwór wraz z majątkiem należały do rodu von Dyhr, po nim rodziny von Promnitz. W 1764r. po śmierci Erdmana von Promnitz dobra odziedziczył Chrystian Friedrich zu Stolberg-Wernigerode. W rękach jego potomków dwór Kreppelhof pozostał do 1924r. W 1872r. na zlecenie Ebharda zu Stolberg-Wernigerode rezydencja została przebudowana w stylu neorenesansowym według projektu architekta C. Bohna. Od 1924r. zabytek był własnością miasta Kamienna Góra. Drugą wojnę światową dwór przetrwał w dobrym stanie. Niewłaściwie zagospodarowany po 1945r. powoli zmieniał się w ruinę. Zniszczenie obiektu przyspieszył pożar w 1964roku.
Stan dworu pomiędzy 1945 a 1957 rokiem.
Źródło zdjęć: Zamki Śląskie Bohdan Guerquin , Wydawnictwo Budownictwo i Architektura , Warszawa 1957
Stan ruin w sierpniu 2010 roku
Obecnie zaniedbane ruiny w dalszym ciągu pozostają własnością miasta Kamienna Góra. W 2011r. po nałożeniu przez konserwatora zabytków kary za stan obiektu władze samorządowe planowały jego wyburzenie. Na szczęście ten kuriozalny pomysł nie będzie mógł zostać zrealizowany bez zgody Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Ruiny dworu nie są zabezpieczone przed wejściem, teren wokół nie jest ogrodzony. Wokół dawnej rezydencji rozciągają się pozostałości parku krajobrazowego.
Dwór, tzw. zamek Grodztwo (Kreppelhof)
Ruiny renesansowego dworu przebudowanego w stylu neorenesansowym w 1872r. Budowla murowana z kamienia i cegły, pierwotnie potynkowana. Złożona z trzech trójkondygnacyjnych skrzydeł. Obecnie zachowane przede wszystkim mury obwodowe, miejscami do wysokości trzeciej kondygnacji. Ściany wewnętrzne przetrwały tylko fragmentarycznie. W elewacjach liczne renesansowe fasciowe obramowania otworów okiennych. Przetrwały również pozostałości attyki i szczytów oraz sklepienia nakrywające niektóre z pomieszczeń przyziemia.
Ruiny dworu w kwietniu 2015r.
Zabytki w Kamiennej Górze
Do rejestru zabytków w Kamiennej Górze wpisano między innymi: miasto (25.09.1956r., nr rej.: 366 i 16.03.1984r., nr rej.: 821/J); kościół parafialny p.w. św. Piotra i św. Pawła (11.11.1964r., nr rej.: 1146); kościół ewangelicki i plebanię (5.03.1956r., nr rej.: 310); cmentarz żydowski przy ul. Katowickiej (4.09.1989r., nr rej.: 980/J); dwór – decyzja zespół zamkowy: zamek (27.07.1951r., nr rej.: 290) i park (15.06.1979r., nr rej.: 527/J); mury miejskie (25.08.1959r., nr rej.: 597); ratusz (28.06.1977r., nr rej.: 495/77); zespół szpitalny im. dr J. Korczaka (2.02.1987r. i 9.09.1997r., nr rej.: 886/J).
Informacje praktyczne i dojazd
Dojazd komunikacją publiczną do Kamiennej Góry zapewniają autobusy PKS między innymi z Jeleniej Góry, Wałbrzycha i Wrocławia. Z Górnego Śląska w dni robocze trzy razy dziennie do Kamiennej Góry kursują autobusy pospieszne z Katowic przez Gliwice i Opole. W Kamiennej Górze znajduje się również stacja kolejowa, niestety pociągi do Jeleniej Góry i Wrocławia są na niej rzadką atrakcją. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Legnicy do węzła Kostomłoty, a następnie DK5 w stronę Lubawki. Trasa ta prowadzi przez Kamienną Górę. Odległość: w jedną stronę około 250 km. Ruiny rezydencji znajdują się na północ od centrum miasta, przy ulicy Zamkowej. W pobliżu nie ma dobrego parkingu, samochód trzeba pozostawić na poboczu drogi.
Damian Dąbrowski,
Wrzesień 2011 r., aktualizacja kwiecień 2015r.