Powiat oławski, gmina Oława
(nazwa niemiecka: Deutsch Steine, Kreis Ohlau)
Pierwsza wzmianka o miejscowości: 1203r.
Rys historyczny i stan obecny:
Przed 1203r. Ścinawa była własnością książęcą, następnie wchodziła w skład dóbr klasztoru w Trzebnicy. W połowie XIII w. miejscowość przeszła na własność śląskich rodów rycerskich. Na początku XV w. Ścinawa należała do Jana Mladoty (zm. po 1429r.). Po jego śmierci wioskę wraz z resztą majątków odziedziczyła wdowa Anna (zm. po 1457r.). Około 1430r. wyszła ona ponownie za mąż za Jan Rolle (ur.1388r., zm.1445r.). Ścinawę otrzymała ich córka Małgorzata, małżonka Jana von Geisler z Rękowa koło Niemczy. W 1458r. sprzedali oni ten majątek. W 1568r. wioska wchodziła w skład dóbr książęcych. Następnie w 1587r. jako jej właściciel wzmiankowany był Burghard Johannes von Schreibersdorf. W osiemnastym stuleciu miejscowość była częścią domeny królewskiej i podlegała urzędowi w Oławie. W 1812r. majątek w Ścinawie nabyła rodzina von Rohrscheidt z Brzegu. Według opisu miejscowości z 1819r. w Ścinawie znajdował się dwór. W 1845r. właścicielem posiadłości był rotmistrz Wilhelm von Rohrscheidt, pełniący funkcję deputowanego do rady powiatu. Następnie przed 1856r. dobra odziedziczył Karl Friedrich Emil von Rohrscheidt, starosta powiatu brzeskiego. Majątek należał do niego co najmniej do 1876r. W 1886r. posiadłość w Ścinawie liczyła 372ha, w tym 252ha pól uprawnych, 59ha łąk, 44ha lasów, 8ha stawów, 9ha parku, dróg i podwórzy gospodarczych. Jej kolejnymi właścicielami byli: rotmistrz Max von Rohrscheidt (ur.1854r., zm.1919r.) i rotmistrz Werner von Rohrscheidt (wzmiankowany w latach 1921-1937). W 1937r. powierzchnia majątku wynosiła 343,25ha, w tym 230ha pól uprawnych, 26,25ha łąk, 15,5ha pastwisk, 60,5ha lasów, 2ha stawów, 2,5ha parku, 1ha ogrodu, 1ha łoziny, 4,5ha dróg i podwórzy gospodarczych. Dobra w rękach rodziny von Rohrscheidt prawdopodobnie pozostały do końca drugiej wojny światowej. Rezydencja von Rohrscheidtów w 1945r. została nieznacznie uszkodzona. Majątek w latach 1945-1946 zajmowała Armia Czerwona, następnie został przekazany polskiej administracji. Od 1949r. do lat sześćdziesiątych XX w. folwarkiem zarządzało Państwowe Gospodarstwo Rolne. Następnie do 1991r. podlegał on Zarządowi Dolnośląskiej Hodowli Roślin Ogrodowych we Wrocławiu. Obecnie teren ten jest własnością prywatną. Pałac w Ścinawie został zdewastowany i rozebrany w czasach Polski Ludowej, niestety trudno nawet w przybliżeniu podać datę jego zniszczenia. Do naszych czasów przetrwały fragmenty ogrodzenia i bramy, zaniedbany park krajobrazowy oraz położony na jego skraju parterowy budynek mieszkalny. Budynek ten można zobaczyć z zewnątrz, z pewnej odległości. Nie pozwala to na określenie jego pierwotnego przeznaczenia. W przeszłości mógł pełnić rolę oficyny, czy też siedziby zarządcy majątku. Budynek jest murowany, potynkowany, założony na planie prostokąta, wysoko podpiwniczony, parterowy, z użytkowym poddaszem, nakryty dachem dwuspadowym. Fasada pięcioosiowa, z centralnym głównym wejściem flankowanym pilastrami i poprzedzonym schodami. Elewacje w znacznym stopniu uproszczone, jedynie nad oknami fasady proste gzymsy odcinkowe.
Nieistniejący pałac
Na temat pałacu w Ścinawie zachowało się niewiele informacji. Dawna kartka pocztowa zamieszczona na stronie internetowej poświęconej miejscowości pozwala częściowo opisać wygląd budynku. Pałac prawdopodobnie został wzniesiony w pierwszej połowie XIX w. przez rodzinę von Rohrscheidt. Był to budynek murowany, potynkowany, dwukondygnacyjny, z użytkowym poddaszem, nakryty wysokim dachem dwuspadowym. Bryłę pałacu urozmaicały ryzality i wieża. Elewacje ozdabiały liczne detale architektoniczne: gzymsy (między kondygnacjami i wieńczący), opaski wokół otworów okiennych, szczyty, lukarny, wykusz. Obecnie trudno znaleźć choćby ślad po pałacu. Przetrwał otaczający go dawniej park krajobrazowy, z przewagą drzewostanu liściastego (dęby, buki, kasztanowce). Park jest niestety zaniedbany, w znacznym stopniu zarośnięty samosiejkami i podszytem. Zachowały się w nim nieliczne okazy starodrzewu, często schorowane.
Zabytki w Ścinawie
Do rejestru zabytków w Ścinawie wpisano park pałacowy z końca XIX w. (27.12.1984r., nr rej.: 562/W).
Informacje praktyczne i dojazd
Dojazd komunikacją publiczną do Ścinawy jest mało realny, w miejscowości trzy razy dziennie zatrzymują się autobusy PKS z Oławy. Do samej Oławy można dotrzeć pociągiem z Gliwic, Opola lub Wrocławia. Ze względu na trudności ze znalezieniem przesiadki nie polecam jednak tego typu dojazdu. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Wrocławia do węzła Brzezimierz i dalej DK396 do Oławy. W mieście z tej ostatniej trasy należy skręcić w prawo w ulicę 11 Listopada (DK94), następnie na rondzie należy zjechać w ul. 3 Maja i kontynuować jazdę ul. Ofiar Katynia, która prowadzi prosto do Ścinawy. Park otaczający dawniej pałac oraz pofolwarczne zabudowania gospodarcze znajdują się na prawo od głównej drogi. Odległość: z Gliwic w jedną stronę około 145 km. Na miejscu samochód można zaparkować przy blokach mieszkalnych, bądź zostawić w bocznej drodze prowadzącej do parku.
Damian Dąbrowski,
Marzec 2012 r.
