Powiat oławski, gmina Oława
(nazwa niemiecka: Dremling Jacobine, Kreis Ohlau)
Pierwsza wzmianka o miejscowości: 1358r.
Rys historyczny i stan obecny:
W średniowieczu Drzemlikowice należały do rodziny Drzemlik wywodzącej się z Brzezimierza koło Oławy. Przedstawiciele tej rodziny byli między innymi wójtami Strzelina w XIII w. Z Drzemlików miał pochodzić również biskup wrocławski Tomasz II (zm.1292r.). Już w średniowieczu Drzemlikowice podzielone były na dwa majątki: Dolny i Górny. Z czasem Drzemlikowice Dolne przemianowano na Jakubowice. W XVI w. Drzemlikowice Dolne posiadał ród Bilitsch z pobliskich Siecieborowic. W 1591r. majątek ten wraz z Wszechmiłowicami koło Oławy należał do Jana Bilitscha. W 1626r. jako właściciel dóbr w Drzemlikowicach Dolnych wzmiankowany był Friedrich Gellhorn, a połowie siedemnastego stulecia Ernst von Schmettau, od 1651r. małżonek Elżbiety (zm.1677r.), córki Bernarda von Nuesser. Na początku XVIII w. majątek w Jakubowicach (Drzemlikowicach Dolnych) posiadał Jan Krzysztof von Koschembar (zm.1716r.) z Mienic koło Trzebnicy i Szymanowic koło Oławy. Następnie zarówno Drzemlikowice Górne jak i Jakubowice były własnością Sebastiana von Stetteln und Schwanenberg. W 1718r. obydwa majątki nabył Jan Baltazar Goldbach (ur.1678r.). Pozostawił on syna Baltazara Donata (ur.1716r., zm.1744r.), który był ostatnim przedstawicielem rodziny Goldbach. Kolejnymi właścicielami dóbr w Drzemlikowicach i Jakubowicach byli: baron Carl Leopold Sigismund von Asseburg (1747r.), minister von Görne (1778r.), Heinrich Ludwig von Königsdorff (1782r.), Sigismund Alexander von Stosch (1783r.), hrabia Friedrich Ludwig von Pfeil Und Klein Ellguth (ur.1741r., zm.1821r.), Ernst Moritz von Rosenberg-Lipinsky (1798r.). W rękach rodziny von Rosenberg-Lipinsky majątki pozostały do 1859r. W latach 1830-1858 wzmiankowany był porucznik August von Rosenberg-Lipinsky. Po jego śmierci dobra nabył Karl Moritz Schwarz. Karl Moritz Schwarz pojawiał się w księgach adresowych do 1886r. W tym czasie majątek zarządzany przez inspektora Weickerta liczył 294ha, z tego: 228ha pól uprawnych, 33ha łąk, 24ha lasów, 2ha stawów, 7ha parku, dróg i podwórzy gospodarczych. Przed 1894r. dobra Drzemlikowice i Jakubowice odziedziczył Carl Gustav Schwarz, który utworzył z nich fideikomis. Podporucznik Carl Gustav Schwarz zmarł między 1917 a 1921r. Majorat liczący 345ha otrzymał w spadku dr Carl Georg Schwarz, znany z ksiąg adresowych z lat 1921-1930. W 1930r. dobra dzierżawił jego krewny Carl Dietrich Schwarz. W 1937r. majątek należał do Dietricha Schwarza. Z pałacu i parku korzystała Pani Elisabeth von Unruh, z domu Schwarz. W 1937r. powierzchnia gospodarstwa wynosiła 259ha, w tym 197ha pól uprawnych, 11ha łąk, 6ha pastwisk, 45ha lasów. Po drugiej wojnie światowej majątek rodziny Schwarzów przejęło państwo polskie. W latach 1966-1968 w pałacu w Jakubowicach przeprowadzono generalny remont związany z adaptacją budynku na cele oświatowe. Od 1968r. w dawnej rezydencji mieścił się Zespół Szkół Rolniczych, w 1999r. przekształcony w Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych im. Aleksandra Szembeka. W wyniku zmian po 1989r. pałac wraz z parkiem został przekazany na własność władzom samorządowym. W sierpniu 2008r. starostwo powiatowe w Oławie zlikwidowało szkołę w Jakubowicach. Od tej pory pałac jest nieużytkowany i zabezpieczony przed wejściem. W 2009r. władze powiatu podjęły próbę sprzedaży zespołu pałacowo-parkowego. Cena wywoławcza w przetargu wynosiła ponad 10 mln zł i była delikatnie mówiąc mocno zawyżona. W tej sytuacji brak ofert nie może dziwić. 24 maja 2012r. w budynku Starostwa Powiatowego w Oławie ma odbyć się drugi przetarg. Obecnie wartość nieruchomości wyceniono na 4 mln zł. Pozostaje mieć nadzieję, że pałac który w bardzo dobrym stanie przetrwał okres Polski Ludowej nie zostanie zniszczony w czasach III Rzeczpospolitej, lecz znajdzie wreszcie godnego gospodarza.
Szczegóły dotyczące przetargu można znaleźć między innymi w tym miejscu:
http://www.dolana.pl/pokaz3.php?oferta_id=334 (link aktywny 12.03.2012 r.).
Pałac
Początki rezydencji w Jakubowicach sięgają XVIII w. Pierwotny pałac został około 1910r. przebudowany i powiększony przez Carla Gustava Schwarza. Obecnie to budynek murowany z cegły, potynkowany, założony na planie zbliżonym litery „L”, podpiwniczony, dwukondygnacyjny z mezaninem, z częściowo użytkowym poddaszem, nakryty wysokim dachem naczółkowym z lukarnami. Fasada (elewacja północna) siedmioosiowa z centralnym głównym wejściem, ponad nim w drugiej kondygnacji niewielki balkon. Fasadę poprzedza podjazd ozdobiony dwoma figurami sfinksów. W południową część skrzydła zachodniego wtopiona jest czworoboczna, czterokondygnacyjna wieża nakryta ośmiobocznym hełmem z latarnią. Elewacje pałacu zachowały liczne neobarokowe i neoklasycystyczne detale: gzyms między przyziemiem a drugą kondygnacją, gzyms wieńczący, opaski wokół części otworów okiennych, płyciny podokienne. Układ wnętrz trzytraktowy, z reprezentacyjnym neobarokowym holem i klatką schodową. Powierzchnia użytkowa 817m2. W części pomieszczeń przyziemia zachowane sklepienia kolebkowe z lunetami. Od północy do pałacu przylega rozległy 18ha park w typie angielskim. W drzewostanie parku przeważa drzewostan liściasty, który tworzą zarówno pospolite gatunki (dęby, lipy, graby, wiązy), jak i rzadsze (platan klonolistny, tulipanowiec amerykański). Park w ostatnim czasie mocno zaniedbany, w znacznym stopniu zarośnięty jest podszytem. Na końcu osi widokowej utworzonej przez prostokątny staw znajduje się pozostałość pomnika wzniesionego ku pamięci członków rodziny Schwarz poległych podczas pierwszej wojny światowej. Spacerując po parkowych ścieżkach można również trafić na ruiny klasycystycznego mauzoleum rodziny von Rosenberg-Lipinsky zbudowanego przed 1819r. Pomimo zaniedbań ostatnich lat park posiada wyjątkowy urok i zdecydowanie podnosi wartość pałacu.
Zabytki w Jakubowicach Drzemlikowicach
Do rejestru zabytków w Jakubowicach Drzemlikowicach wpisano zespół pałacowy (3.08.1994r., nr rej.: 696/W/1-2): pałac, park, ruinę grobowca rodziny von Rosenberg-Lipinsky z początku XIX w.
Informacje praktyczne i dojazd
Dojazd komunikacją publiczną do Jakubowic zapewniają nieliczne autobusy PKS kursujące z Częstocic, Oławy, Wiązowa i Witowic. Ze względu na możliwość przesiadki polecam dojazd przez Oławę. Dzięki stacji kolejowej na trasie Gliwice – Wrocław do miasta można stosunkowo łatwo dotrzeć pociągiem. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Wrocławia do węzła Brzezimierz, następnie DK 396 w stronę Strzelina. W miejscowości Goszczyna z tej ostatniej trasy należy skręcić w lewo w lokalną drogę prowadzącą do Jakubowic przez Siecieborowice i Drzemlikowice. (Jakubowice to północna część Drzemlikowic). Pałac wraz z otaczającym go parkiem znajdują się na prawo od głównej drogi. Odległość: z Gliwic w jedną stronę około 145km. Na miejscu samochód można zostawić przy bocznej drodze prowadzącej do pałacu.
Damian Dąbrowski,
Marzec 2012 r.
