Powiat oławski, gmina Domaniów
(nazwa niemiecka: Eulendorf, Kreis Ohlau)
Pierwsza wzmianka o miejscowości: 1329r.
Rys historyczny i stan obecny:
W XVI i XVII w. Gostkowice należały do członków rodziny von Lilgenau. Jan Jonasz von Lilgenau, pełniący funkcję radcy kamery księstwa brzeskiego, był właścicielem Gostkowic i Nawojowic. Pozostawił dwóch synów: Jerzego Wilhelma i Cypriana Jonasza. Młodszy z nich, Cyprian Jonasz von Lilgenau (blisko związany z dworem książąt brzeskich, między innymi marszałek księcia Chrystiana), odziedziczył majątek w Gostkowicach. Cyprian Jonasz zmarł po 1639r. Kolejnym właścicielem Gostkowic został jeden z jego trzech synów – Wilhelm Wacław (ur. 1634r., zm.1693r.). Wilhelm Wacław von Lilgenau zgodnie z rodzinną tradycją swą karierę związał z Piastami brzeskimi. Był członkiem rady księcia Chrystiana, a następnie starostą księstwa wołowskiego i starostą księstwa brzeskiego. W 1666r. został czeskim baronem. Z czasem Wilhelm Wacław przekazał Gostkowice swojemu młodszemu bratu Godfrydowi. Godfryd von Lilgenau z małżeństwa z N. von Ostrobowski miał trzech synów: Leopolda, Bogusława i Godfryda. Nie są oni jednak wzmiankowani jako właściciele Gostkowic. W 1845r. majątek w miejscowości należał do Arthura von Wrochem. Kolejnym właścicielem dóbr był Grossmann wzmiankowany w latach 1856-1861. Od 1864r. do 1876r. posiadłość należała do Carla Heinricha Assiga. Następnie przed 1886r. otrzymała ją w spadku Pani Paula Assig z domu Gläser z Wrocławia. W 1886r. dobra w Gostkowicach liczyły 142ha, w tym 123ha pól uprawnych, 11ha łąk, 6ha lasów, 2ha dróg i podwórzy gospodarczych. Od 1894r. gospodarstwem zarządzał Fritz Assig. Po śmierci Pani Pauli Assig (między 1902r. a 1905r.) był on jednym ze spadkobierców posiadłości. Przed 1909r. majątek w Gostkowicach nabył porucznik Walter Schumann. Prawdopodobnie pozostał jego właścicielem do końca drugiej wojny światowej. W 1937r. dobra należące do Waltera Schumanna liczyły 176,6ha, w tym 163,5ha pól uprawnych, 4,8ha łąk, 0,6ha stawów, 2ha lasów, 1,4ha parku, ogrodów, 4,3ha gospodarstwa (dróg, podwórzy gospodarczych). W latach trzydziestych XX w. Gostkowice administracyjnie były przysiółkiem pobliskich Danielowic (Dammelwitz).
Dwór
Dwór w Gostkowicach został zbudowany po 1845r. Być może rezydencję wzniosła dopiero rodzina Assig po 1864r., związana przez następne kilkadziesiąt lat z miejscowością. Wcześniej w Gostkowicach wzmiankowano tylko folwark. Dwór to budynek murowany z cegły, potynkowany, wzniesiony na rzucie prostokąta, dwukondygnacyjny, nakryty wysokim dachem czterospadowym z wystawkami. Fasada (elewacja południowa) pięcioosiowa, z centralnym głównym wejściem umieszczonym w murowanym parterowym ganku zwieńczonym balkonem. Część środkową budynku akcentuje trzyosiowa wystawka, zamknięta trójkątnym przyczółkiem. Elewacje pozbawione ozdobnych detali za wyjątkiem prostych opasek wokół otworów okiennych. Wnętrza budynku niedostępne. Na osi dworu prawdopodobnie znajduje się sień z klatką schodową.
Od północnego-wschodu do dworu przylega park krajobrazowy. Na południe od rezydencji jeszcze do niedawna stały zabudowania gospodarcze dawnego folwarku (widać je na zdjęciach satelitarnych miejscowości). Obecnie został po nich pusty plac znacznych rozmiarów. Teren wokół ogrodzony, zakaz wejścia. Dwór jest jednak dobrze widoczny nawet z większej odległości.
Zabytki w Gostkowicach
Do rejestru zabytków nie wpisano żadnego obiektu w Gostkowicach.
Informacje praktyczne i dojazd
Dojazd komunikacją publiczną do Gostkowic zapewniają nieliczne autobusy PKS kursujące z Oławy, Strzelina i Wrocławia. Ze względu na możliwość przesiadki polecam dojazd przez Wrocław. Do miasta można łatwo dotrzeć pociągiem między innymi z Gliwic, Opola, Poznania. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Wrocławia do węzła Brzezimierz, a następnie DK396 w stronę Oławy. Z tej ostatniej trasy należy skręcić w lewo w lokalną drogę prowadzącą do Gostkowic przez Skrzypnik, Domaniów, Piskorzówek i Danielowice. Dwór wraz z parkiem znajdują się na końcu wioski, na prawo od głównej drogi. Odległość: z Gliwic w jedną stronę około 150km. Samochód trzeba pozostawić na poboczu drogi, przed ogrodzeniem otaczającym teren nieistniejącego folwarku.
Damian Dąbrowski,
Marzec 2012 r.
