Powiat oleśnicki, gmina Oleśnica
(nazwa niemiecka: Bogschütz Randowshof, Kreis Oels)
Pierwsza wzmianka o miejscowości: 1288r.
Początkowo Boguszyce były własnością książęcą. Następnie majątek przeszedł w posiadanie śląskiej szlachty. Braki w materiałach źródłowych uniemożliwiają przedstawienie najstarszych dziejów miejscowości. W 1581r. Boguszyce koło Oleśnicy należały do Wawrzyńca (Lorenza) Lindenowskiego, który uzyskał szlachectwo czeskie. Majątek odziedziczyła jego córka Katarzyna, małżonka N. von Beess. W 1694r. Boguszyce kupił Chrystian von Aichelberg, właściciel Pęciszowa koło Trzebnicy i Ostrowiny koło Oleśnicy. Kolejny właściciel Boguszyc Adam Brauer w latach 1712-1714 ufundował w wiosce istniejący do dziś kościół. W 1714r. rodzina Brauer sprzedała dobra w Boguszycach Georgowi Friedrichowi von Randau (ur.1671r., zm.1742r.), synowi Hansa Ernesta von Randau i Marii Elisabeth von Uechtritz. Poza Boguszycami był on właścicielem majątku Damnik (Damnig). Georg Friedrich z małżeństwa z Marią Kathariną von Ribbeck pozostawił syna Ludwiga Ernesta (ur.1709r., zm.1771r.), który odziedziczył Boguszyce i Damnik. Kolejnym właścicielem rodzinnych majątków został Leopold Heinrich von Randau (ur.1756r., zm.1809r.), syn Ludwiga Ernesta i Sophie Cunigunde Ottilie von Wilmersdorff. W 1782r. Leopold Heinrich zawarł małżeństwo z Baete Henriette Eleonore von Koschembahr und Skorkau (ur.1765r., zm.1842r.), dziedziczką Os, Oskiej Piły i Miłoszowic koło Oleśnicy oraz Krajkowa i Wojkowic koło Wrocławia. Majątki Boguszyce, Damnik i Randowshof otrzymał w spadku ich najmłodszy syn Konrad von Randow (ur.1799r., zm.1864r.). Konrad von Randow około połowy XIX w. ufundował w posiadłości Rzędów (Randowshof) neogotycki pałac zaprojektowany przez architekta Carla Wolffa ze Szczodrego. W 1828r. żona Konrada von Randow została Charlotte Ottilie Ida von Lieres und Wilkau (ur.1810r., zm.1881r.), córka Karla Ferdinanda Friedricha Ottona von Lieres und Wilkau i Charlotty Eleonore Karoline Riemer von Riemberg. Z małżeństwa tego na świat przyszło czterech synów i dwie córki. Wszyscy synowie zmarli w dzieciństwie i majątek odziedziczyły córki: Charlotte Henriette Ida (ur.1829r., zm.1915r.), od 1857r. małżonka Emila Gottloba Friedricha Wilhelma von Richthofen (ur.1830r., zm.1882r.) i Charlotte Ottilie Wilhelmine Anna (ur.1840r., zm.1929r.), od 1862r. żona Hansa Gustava Victora von Prittwitz und Gaffron (ur.1831r., zm.1884r.). W 1894r. dobra liczące 882,06ha były wspólną własnością wyżej wymienionych sióstr von Randow. W 1912r. pałac w Boguszycach dzierżawił Ernst von Kessel. Po śmierci Charlotty Henrietty Idy w 1915r. jedyną właścicielką posiadłości została Charlotte Ottilie Wilhelmine Anna. W 1921r. wydzierżawiła ona majątek Eduardowi Waldemarowi von Randow (ur.1876r., zm.1945r.), przedstawicielowi linii rodu z Wilkowa, założonej przez Ernsta Christiana Ludwiga (ur.1785r., zm.1872r.), starszego brata Konrada von Randow. Eduard Waldemar von Randow w 1929r. ostatecznie otrzymał w spadku majątek w Boguszycach z pałacem Randowhof. Za jego rządów posiadłość znacznie podupadła. W 1930r. dobra liczyły jeszcze 768,6ha, a w 1937r. już jedynie 530,75ha. Eduard Waldemar von Randow pozostał właścicielem majątku do końca drugiej wojny światowej. Następnie znacjonalizowane dobra przekazano w zarząd Państwowemu Gospodarstwu Rolnemu. Gospodarstwo Rolne urządziło w pałacu w Boguszycach Rzędowie mieszkania pracownicze. Przez następne kilkadziesiąt lat budynek niewłaściwie użytkowany i nieremontowany został w znacznym stopniu wyeksploatowany. Po upadku PGR-u pałac znalazł się w gestii rządowych agend, najpierw Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa, następnie Agencji Nieruchomości Rolnych. Ze względu na zły stan techniczny obiektu kilka lat temu wykwaterowano z niego ostatnich mieszkańców. Obecnie zrujnowany pałac w dalszym ciągu pozostaje własnością ANR. Budynek mimo, iż grozi zawaleniem nie jest w odpowiedni sposób zabezpieczony przed wejściem. Wokół pałacu pozostałości zaniedbanego parku krajobrazowego. W pobliżu w dalszym ciągu użytkowane zbudowania gospodarcze dawnego folwarku.
Pałac
Neogotycki pałac w Boguszycach Rzędowie został wzniesiony około połowy XIX w. W drugiej połowie dziewiętnastego stulecia budynek został powiększony o skrzydło wschodnie. Pałac murowany z cegły, potynkowany, założony na planie zbliżonym do litery „T”, podpiwniczony, dwukondygnacyjny, nakryty niskim dwuspadowym dachem, częściowo zasłoniętym przez krenelaż. Fasada (elewacja południowa) trzyosiowa, z centralnym głównym wejściem, zamknięta po bokach dwiema czworobocznymi wieżami ustawionymi ukośnie. Ponad wejściem balkon na który prowadzą trzy porte-fenêtre. Elewacje zachowały ślady dawnej świetności: fryz machikułowy z krenelażem, otwory okienne i drzwiowe zamknięte łukiem Tudorów, neogotyckie nadokienniki, sześcioboczne wieżyczki, maswerki, fragmenty boniowania. Układ wnętrz trzytraktowy, przekształcony, z sienią na osi, w przedłużeniu której klatka schodowa. Na piętrze duża sala reprezentacyjna, po bokach której umieszczono salony. Wewnątrz zachowane fragmenty stropu kasetonowego i dekoracji malarskich.
Zabytki w Boguszycach
Do rejestru zabytków w Boguszycach wpisano: kościół parafialny p.w. MB Nieustającej Pomocy, kaplicę grobową, cmentarz (25.07.2000r., nr rej.: 31/A/00/1-3); szkołę ewangelicką, obecnie dom mieszkalny, wraz z parkiem (14.08.2000r., nr rej.: 32/A/00/1-2); zespół pałacowy: pałac (29.11.1980r., nr rej.: 469/W) i park (29.11.1980r., nr rej.: 470/W).
Informacje praktyczne i dojazd
Dojazd komunikacją publiczną do Boguszyc zapewniają autobusy PKS kursujące między innymi z Oleśnicy, Twardogóry i Wrocławia. Ze względu na możliwość przesiadki wybierając się w drogę z Górnego Śląska najlepiej skorzystać z wariantu dojazdu przez Wrocław. Do miasta można dotrzeć pociągiem między innymi z Gliwic. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Wrocławia do węzła Brzezimierz, a następnie DK396 do Oławy i dalej DK455 do miejscowości Jelcz-Laskowice. Z Laskowic do Oleśnicy trzeba jechać lokalnymi drogami przez Brzezinki, Ligotę Małą i Ligotę Wielką. W Oleśnicy należy kierować się ul. Wojska Polskiego w prawo do dzielnicy miasta Spalice, skąd prowadzi lokalna droga do Boguszyc. Odległość: w jedną stronę około 180 km. Na miejscu nie ma dobrego parkingu, samochód trzeba zostawić na poboczu drogi.
Damian Dąbrowski,
Listopad 2011 r.
