Powiat oleśnicki, gmina Oleśnica
(nazwa niemiecka: Alllerheiligen, Kreis Oels)
Pierwsza wzmianka o miejscowości: 1317r.
Rys historyczny i stan obecny
W 1380r. Wszechświęte posiadał Pecko Krompusch. Następne wzmianka o właścicielu miejscowości pochodzi z 1504r. Wszechświęte w tym czasie należało do Filipa Dziewutnego. W drugiej połowie XVI w. majątki Wszechświęte i Nowy Dwór nabył Jan von Liebe (zm.1616r.), członek rady księcia Karola II oleśnickiego. Następnie dobra odziedziczył jego trzeci syn Wacław (Wenzel) von Liebe. Wacław pozostawił dwóch synów: Jana Jerzego, pułkownika wojsk szwedzkich i Wacława juniora, właściciela majątku Nowy Dwór. Wszechświęte prawdopodobnie nie należało już do dzieci Wacława von Liebe, lecz zostało sprzedane rodzinie von Frankenberg. Od 1696r. właścicielem miejscowości był Balthasar Chrystian von Frankenberg. W 1703r. w dworze we Wszechświętych została zamordowana jego siostra, Elżbieta von Holtzbecher z domu von Frankenberg. Rok później Balthasar Chrystian von Frankenberg sprzedał majątek Samuelowi Friedrichowi von Stryck. W 1717r. miejscowość należała już do rodziny von Götz. W latach czterdziestych XVIII w. król pruski Fryderyk II podarował Wszechświęte i Zarzyska swojemu generałowi, Henrykowi Karolowi Ludwikowi Herault von Hautcharmoy (ur.1689r., zm.1757r.). Dobra odziedziczył syn generała, Wilhelm Leopold (ur.1747r.), starosta powiatu oleśnickiego i major wojsk pruskich, który zginął w bitwie pod Jeną (1806r.). Wraz ze śmiercią Henryka Wilhelma Leopolda Herault von Hautcharmoy (ur.1786r., zm.1806r.) porucznika wojsk pruskich w regimencie kirasjerów hrabiego von Henckel, syna Wilhelma Leopolda wygasła linia rodu. W 1819r. majątek Wszechświęte nabył Gustav Moritz von Schickfuss. Dobra należały do niego jeszcze w 1857r. W 1886r. właścicielem posiadłości liczącej 236ha był Hermann von Wissel. Następnie majątek powiększony do 334ha należał do dr filozofii Kurta Seidlera (1894r.) i Ferdinanda Thanheisera (1902, 1905r.). Przed 1909r. posiadłość nabył dr prawa Wilhelm Krüger. Był on właścicielem majątku również w 1937r. Do tego czasu powierzchnia dóbr zmniejszyła się do 259,39ha. Być może w rękach Wilhelma Krügera posiadłość pozostała do końca drugiej wojny światowej. Następnie majątek został znacjonalizowany. Rezydencję w czasach Polski Ludowej zamieniono w wielorodzinny budynek mieszkalny. Obecnie pałac będący własnością wspólnoty lokatorskiej w dalszym ciągu pełni tę funkcję. Budynek mocno zdegradowany wymaga pilnych prac remontowych. Biorąc pod uwagę możliwości finansowe mieszkańców oraz wartość historyczną pałacu, prace remontowe powinny wesprzeć finansowo władze samorządowe.
Pałac
We Wszechświętych zapewne już w XVII w. istniała jakaś siedziba szlachecka, był to budynek w którym w 1703r. zamordowano Elżbietę von Holtzbecher z domu von Frankenberg. Istniejący do dziś niewielki klasycystyczny pałac wzniesiono jednak znacznie później, przypuszczalnie około połowy XIX w. Budynek murowany z cegły, potynkowany, założony na planie prostokąta zbliżonego do kwadratu, podpiwniczony, dwukondygnacyjny, nakryty dachem czterospadowym. Fasada sześcioosiowa, z głównym wejściem umieszczonym w centralnym, murowanym ganku, zwieńczonym balkonem. W jednej z elewacji bocznych piętrowa dobudówka, mieszcząca klatkę schodową, w drugiej elewacji bocznej murowany ganek z balkonem i drugim kolejnym wejściem do budynku. Elewacje pałacu ozdabiało boniowanie, gzymsy między piętrami oraz wieńczący, proste obramowania otworów okiennych, płyciny podokienne, prostokątne nadokienniki. Centralna część fasady na wysokości drugiej kondygnacji dzielona była pilastrami podtrzymującymi belkowanie. Obecnie elewacje budynku są w znacznym stopniu zdegradowane i zachowały tylko resztki pierwotnych zdobień. Wokół pałacu niewielkie zadrzewienie, określone we wpisie do rejestru zabytków jako park willowy.
Zabytki w Wszechświętych
Do rejestru zabytków w Wszechświętych wpisano park willowy (27.12.1984r., nr rej.: 560/W). W rejestrze zabytków powinien się znaleźć również pałac oraz pochodzący z XVIII w. barokowy kościół.
Informacje praktyczne i dojazd
Dojazd komunikacją publiczną do miejscowości Wszechświęte zapewniają autobusy PKS kursujące między innymi z Bierutowa, Oleśnicy i Wabienic. Ze względu na możliwość przesiadki wybierającym dojazd z Górnego Śląska polecam podróż przez Oleśnicę. Do miasta można dotrzeć pociągiem, z przesiadką w Kluczborku lub Wrocławiu. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Wrocławia do węzła Brzezimierz, następnie DK396 do Bierutowa przez Oławę. Z Bierutowa najlepiej wyjechać DK451 w stronę Oleśnicy. Za miejscowością Solniki Wielkie z tej ostatniej trasy należy skręcić w prawo w lokalną drogę prowadzącą do Wszechświętych przez Nowoszyce. Pałac znajduje się na lewo od drogi. Odległość: w jedną stronę około 180 km. Samochód można zaparkować przy kościele lub na poboczu drogi w pobliżu pałacu.
Damian Dąbrowski,
Listopad 2011 r.
