Powiat średzki, gmina Miękinia
(nazwa niemiecka Sagschϋtz, Kreis Neumarkt)
Zabytki w Zakrzycach
Do rejestru zabytków nie wpisano żadnego obiektu w Zakrzycach.
W ewidencji zabytków uwzględniono zespół dworski (nr 5a-c, nr 6): dwór (nr 5), oficyna mieszkalna (nr 6), budynek gospodarczy (nr 5a-c), dwie obory (nr 5a-c, 6), stajnię, obecnie budynek mieszkalno-gospodarczy (nr 6).
Miejscowość wzmiankowano w 1361 roku jako Sakschicz. W 1795 roku w Zakrzycach znajdował się folwark, 6 gospodarstw zagrodników i 1 dodatkowe domostwo. W sumie wieś liczyła 8 gospodarstw i 50 mieszkańców. Właścicielem dóbr był baron von Seidlitz. W 1830 roku majątek należał do porucznika Teichmanna. W Zakrzycach wzmiankowano 16 domów, pałac, 87 mieszkańców, w tym 15 katolików. W 1845 roku w miejscowości znajdował się 17 domów i pałac. Zakrzyce liczyły 93 mieszkańców, w tym 21 katolików. Posiadłość należała do Kielmanna. W latach 1856-1861 dobra znajdowały się w rękach Riemanna. W kolejnych dekadach właściciele majątku często się zmieniali, żadna z rodzin mieszkających w rezydencji w Zakrzycach nie była związana z miejscowością przez kilka pokoleń. W księgach adresowych dotyczących posiadłości wzmiankowano: w latach 1866-1872 Franza Seidlera, w 1876r. Hancke, w 1886r. porucznika Arthura Scholza, w 1894r. Askana von Holwede, w 1902. Gottlieba Ortmanna, w latach 1905-1912 Karla Scholtz-Knobloch, w 1917r. Hansa Leuschnera, w 1921r. Reinharda Kaufmanna. W 1894 roku włości liczyły 191ha, w tym 155ha pól uprawnych, 20ha łąk, 7ha lasów, 2ha podwórzy gospodarczych, 7ha dróg, grobli i innych użytków. W 1912 roku powierzchnia majątku wynosiła 191ha, w tym 160ha pól uprawnych, 15ha łąk, 7ha lasów, 3ha parku i ogrodu, 6ha podwórzy gospodarczych, dróg, grobli i innych użytków. W 1921 roku dobra nabyło małżeństwo Kurt i Klara Scheibler. Po śmierci męża po 1926 roku Pani Klara Scheibler została jedyną właścicielką posiadłości. Grunty dzierżawiła od niej rodzina von Baumgartten. Około 1937 roku Pani Klara ponownie wyszła za mąż i zmieniła nazwisko na Andreae. W jej rękach posiadłość pozostała zapewne do końca drugiej wojny światowej. Włości liczyły 140ha, w tym 107,5ha pól uprawnych, 11ha łąk, 8ha pastwisk, 10,5ha lasów, 1ha ogrodu, 2ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków.
Dwór zbudowany na planie prostokąta, dwukondygnacyjny, nakryty dachem wielospadowym. W fasadzie główne wejście umieszczone na osi w wydatnym murowanym ganku, zamknięty balkonem, obecnie zabudowanym. W elewacji ogrodowej centralny trzykondygnacyjny ryzalit z dodatkowym wejściem do budynku. Wejście poprzedzone tarasem ze schodami prowadzącymi do parku. W jednej z elewacji bocznych parterowa dobudówka z balkonem. Elewacje mocno zdegradowane, o częściowo zmienionym układzie otworów okiennych, zachowały proste opaski wokół niektórych okien oraz lizeny akcentujące narożniki budynku. Park dawniej otaczający rezydencję częściowo wykarczowany pod plac zabaw i boisko. Folwark zachowany szczątkowo. Przetrwała oficyna i południowa pierzeja zabudowań gospodarczych.
Dwór w I połowie XX wieku
Źródło: https://polska-org.pl/903778,foto.html?idEntity=6553003 (dostęp: 16.04.2022r.)
Zakrzyce położone są około 20 kilometrów na wschód od Środy Śląskiej. Dojazd z miasta powiatowego DK94 w kierunku Wrocławia do miejscowości Wróblowice, dalej drogą lokalną przez Lutynię. Dawny majątek znajduje się w południowej części Zakrzyc, pomiędzy ulicami Główną i Akacjową.
Damian Dąbrowski,
Kwiecień 2022r.
