Powiat średzki, gmina Miękinia
(nazwa niemiecka Kniegnitz, Kreis Neumarkt)
Zabytki w Księginicach
W Księginicach żaden obiekt nie został wpisany do rejestru i ewidencji zabytków.
Miejscowość wzmiankowano w 1324 i 1369 roku jako Knegenicz. W drugiej połowie XIV wieku wieś należała do Czambora von Knegenicz z Urazu, który w 1370 roku przekazał ją synom Konradowi i Czamborowi juniorowi. Folwark w Księginicach prawdopodobnie został zniszczony w czasie wojny trzydziestoletniej. W 1661 roku Księginice i Wilkostów nabył von Uttman. Kolejnymi właścicielami dóbr byli przedstawiciele rodów von Wolffsdorff i von Haugwitz. W 1795 roku majątek w Księginicach należał do barona von Köckritz, który nabył go od hrabiego von Haugwitz. W miejscowości znajdowała się pańska siedziba, folwark, gospoda, gospodarstwo chałupnika, 6 zagrodników, 4 inne budynki. W sumie wieś liczyła 14 domów, 94 mieszkańców. Część Księgnic była zwana Warschine (Warzyna), tam znajdowała się kolejna karczma, 4 gospodarstwa zagrodników z 6 mieszkańcami. W 1830 roku właścicielem dóbr pozostawał von Köckritz. W Księginicach wzmiankowano 21 domów, 115 mieszkańców, w tym 39 katolików, browar, gorzelnię. W część wsi zwanej Finkenberg znajdował się dwór, a w kolejnej pod nazwą Warzyna kilka domów. W 1845 roku Księginice liczyły 21 domów, 159 mieszkańców, w tym 74 ewangelików. W opisie miejscowości ponownie wymieniono browar, gorzelnię, dwór w Finkenbergu i kilka domów w Warzynie. Posiadłość pozostawała w rękach starszego ziemskiego barona von Köckritz. Karl Friedrich Otto Sigismund baron von Köckritz z Żerkowa zmarł po 1857 roku. Włości otrzymał w spadku rotmistrz Diepold von Köckritz. W 1886 roku posiadłość należała do wdowy Pani Mathilde beronowej von Köckritz z domu von Kessel. Mieszkała ona w Żerkowie w powiecie wołowskim. Folwarkiem w Księginicach zarządzał leśniczy Hermann Gottschalk (w latach 1886-1894). W 1894 roku włości liczyły 344ha, w tym 97ha pól uprawnych, 84ha łąk, 119ha lasów, 44ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. W 1910 roku majątek w Księginicach otrzymała wdowa Pani von Haugwitz, z domu von Köckritz. Administratorem folwarku w latach 1909-1929 był leśniczy Friedrich Schmidt (ur.1861r., zm.1929r.). Grobowiec rodziny Schmidt jest dziś jednym z nielicznych zachowanych na dawnym cmentarzu w północnej części miejscowości. Wdowę Gertę von Haugwitz wzmiankowano w księgach adresowych do 1917 roku. W latach 1926-1937 majątku w Księginicach należał do Berengara von Haugwitz z Żerkowa. Dobra rycerskie z leśnictwem Finkenberg miały powierzchnię 303ha, w tym 79ha pól uprawnych, 71ha łąk, 16ha wód, 122ha lasów, 1ha łoziny, 14ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków.
Dwór na początku XX wieku
Źródło: https://polska-org.pl/4820253,foto.html?idEntity=505980 (dostęp: 11.09.2022r.)
Dwór wzmiankowany już w XVIII wieku. Obecny budynek wzniesiony prawdopodobnie w 1907 roku. Dwór murowany, założony na planie prostokąta, wysoko podpiwniczony, parterowy, z częściowo użytkowym poddaszem, nakryty dachem dwuspadowym. Na osi fasady piętrowy ryzalit, w wyższej partii w konstrukcji szkieletowej, zamknięty trójkątnym przyczółkiem. W ryzalicie główne wejście poprzedzone schodami. Naroża budynku ozdabiały boniowane lizeny. Nad wejściem kartusz z datą i inicjałami M. v K. (Mathilde von Köckritz). Po 1945 roku rezydencję zmieniono w budynek mieszkalny. Obecnie własność prywatna, do zobaczenia z zewnątrz.
Księginice położone są około 20 kilometrów na północny-wschód od Środy Śląskiej. Dojazd DK94 w kierunku Wrocławia do miejscowości Błonie, następnie do Klęki trasą w stronę Brzegu Dolnego i dalej drogami lokalnymi przez Białków. Dawny dwór – leśniczówka położony jest na południowym krańcu Księgnic, na zachód od głównej drogi.
Dokładna lokalizacja:
51.23821234521567, 16.75944051580734
Damian Dąbrowski,
Wrzesień 2022r.
