Powiat strzeliński, gmina Strzelin
(nazwa niemiecka: Warkotsch, w latach 1936-1945 Friedfelde, Kreis Strehlen)
Pierwsza wzmianka o miejscowości: 1301r.
Rys historyczny i stan obecny:
W 1519r. Warkocz nabyła rodzina von Redern z pobliskich Wyszonowic. Po 1750r. miejscowość należała do Pale Maksymiliana von Gaffron. Od 1783r. dobra rycerskie Warkocz posiadał ród von Minckwitz. W 1845 i 1857r. właścicielką majątku była Pani Elise von Schickfuss z Kojęcina (auf Baumgarten). Według książki adresowej z 1886r. dobra liczące 297ha – w tym 269ha pól uprawnych, 12ha łąk, 6ha lasów i 10ha parku, dróg i podwórzy gospodarczych – należały do Oscar von Schickfuss. Przed 1894r. odziedziczył majątek Ernst von Schickfuss und Neudorff z Rękowa (auf Rankau). Pozostał on właścicielem posiadłości co najmniej do 1917r. W latach 1921-1937 wzmiankowany był w Warkoczu Ernst Leopold von Schickfuss. W 1937r. powierzchnia dóbr wynosiła 273,8ha, z czego 262,3ha przypadało na pola uprawne, 3,5ha na łąki, 2ha liczyły ogrody i park, a 6ha drogi i podwórza gospodarcze. Po drugiej wojnie światowej posiadłość została znacjonalizowana i przekazana w zarząd Państwowemu Gospodarstwu Rolnemu. Obecnie dawny folwark zajmuje Gospodarstwo Rolne Warkocz s.j. Budynki gospodarcze wykorzystywane są zgodnie ze swoim przeznaczeniem. W dawnej rezydencji prowadzony jest remont, w jego trakcie wymieniono dach, wykonano drenaż wokół budynku oraz położono opaskę przeciwwilgociową. Teren wokół folwarku i parku ogrodzony. Dziękujemy za zgodę na wejście i otrzymane informacje.
Dwór
W pierwszej połowie XV w. w Warkoczu znajdował się zamek zniszczony w 1441r. w trakcie wojen husyckich. W szesnastym stuleciu w pobliżu ruin warowni wzniesiono renesansowy dwór. Około 1763r. i pod koniec XIX w. rezydencja została przebudowana. Następnie na początku XX w. rodzina von Schickfuss powiększyła ją o dodatkowe skrzydło. Budynek murowany z kamienia i cegły, potynkowany, założony na planie zbliżonym do litery „L”, dwukondygnacyjny, z zagospodarowanym poddaszem, nakryty dachem czterospadowym (korpus) i dwuspadowym (skrzydło). Fasada (elewacja południowa) ośmioosiowa, z głównym wejściem ozdobionym neorenesansowym portalem z końca XIX w. Wejście dodatkowo akcentuje trójkątna wystawka. Elewacje z niewielką ilością detali architektonicznych, zachowały dwa portale oraz proste obramowania otworów okiennych. Na piętrze dobudowanego skrzydła niewielka loggia. Korpus od wschodu wzmocniony przyporami. Wnętrza głównego skrzydła dwutraktowe, z klatką schodową w przedłużeniu sieni. W drugim skrzydle układ pomieszczeń nieregularny. W dwóch salach zachowane sklepienia krzyżowe, w pozostałych wnętrzach stropy odcinkowe i płaskie. Od północy do dworu przylega park krajobrazowy z pierwszej połowy XIX w. W zachowanym starodrzewie wyróżniają się dęby i kasztanowce. Elewacje frontowa skierowana w stronę dziedzińca gospodarczego, wokół którego założone zabudowania folwarczne: oficyny, stodoły, obora.
Zabytki w Warkoczu
Do rejestru zabytków w Warkoczu wpisano zespół dworski: dwór (2.09.1987r., nr rej.: 534/W), park (27.12.1984r., nr rej.: 580/W).
Informacje praktyczne i dojazd
W Warkoczu znajduje się stacja kolejowa na linii Strzelin – Wrocław. Dzięki niej do miejscowości można dotrzeć pociągiem między innymi z Kłodzka, Międzylesia, Strzelina i Wrocławia. Ze względu na możliwość znalezienia przesiadki polecam dojazd przez Wrocław. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Wrocławia do węzła Brzezimierz, następnie DK396 w stronę Strzelina. W miejscowości Chociwel z tej ostatniej trasy należy skręcić w prawo w lokalną drogę prowadzącą przez Górzec. Następnie trzeba skręcić w prawo w DK395 (kierunek Borek Strzeliński) i po chwili skręcić w lewo w lokalną drogę do Warkocza. Dawny folwark, wraz z parkiem otaczający dwór znajdują się na końcu wioski, na prawo od drogi. Odległość: z Gliwic w jedną stronę około 155km. Samochód trzeba zaparkować przy bocznej drodze w pobliżu parku.
Damian Dąbrowski,
Styczeń 2012 r.
