Powiat trzebnicki, gmina Oborniki Śląskie
(nazwa niemiecka: Hennigsdorf, Kreis Trebnitz)
Początki dziejów Pęgowa sięgają trzynastego wieku, a pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z dokumentu księcia wrocławskeigo Henryka IV Probusa z 1288 roku. W 1845 roku właścicielem majątku w Pęgowie był Oberamtman Rudolph Materne. Po śmierci Rudolpha Materne posiadłość w 1856 i 1858 roku pozostawała w rękach jego spadkobierców. Przed 1861 rokiem dobra nabył niejaki Duttenhofer. Kolejnymi właścicielami majątku byli: Dierig (1866r.), Friedrich Jankwitz (1872, 1876r.), rotmistrz Moritz Franke (1886r.), Gustav Friedmann z Wrocławia (1894r.). W 1894 roku powierzchnia dóbr rycerskich Pęgów wynosiła 385ha, w tym 297ha pól uprawnych, 35,5ha łąk, 3,5ha pastwisk, 36ha lasów, 13ha dróg i podwórzy gospodarczych. W imieniu Gustava Friedmanna opiekę nad folwarkiem sprawował pełnomocnik dyrektor Promnitz. Gustav Friedmann zmarł przed 1902 rokiem. Posiadłość z rąk jego spadkobierców pomiędzy 1902 a 1905 rokiem wykupił Emil Janetzki. Pomimo zmiany właściciela dyrektor Promnitz w 1905 roku w dalszym ciągu zarządzał folwarkiem. Posiadłość liczyła w 385ha, w tym 297ha pól uprawnych, 35,6ha łąk, 35,3ha lasów, 3,6ha pastwisk, 0,75ha stawów, 12,75ha parku, ogrodu, dróg i podwórzy gospodarczych. W 1909 roku właścicielem majątku w Pęgowie był już Cäsar Sachs. Pałac i folwark pozostały jego własnością przynajmniej do 1917 roku. W latach 1909-1917 gospodarstwem zajmował się inspektor Friedewald. Przed 1921 rokiem posiadłość w Pęgowie nabył Emil Mendelssohn z Gutowa (w powiecie ostrowskim - Gutow, Kreis Pleschen). Emila Mendelssohna jako właściciela majątku wzmiankują księgi adresowe z lat 1921-1937. W 1937 roku posiadłość liczyła 400ha, w tym 293ha pól uprawnych, 4ha łąk, 40ha lasów, 50ha pastwisk, 13ha parku, ogrodu, dróg i podwórzy gospodarczych. Folwark prowadził inspektor Rabe. Po drugiej wojnie światowej posiadłość przejęło państwo polskie. Folwark z pałacem przekazano w zarząd Gospodarstwu Rolnemu Skarbu Państwa we Wrocławiu Osobowicach. Następnie majątek był własnością Państwowego Gospodarstwa Rolnego Zakład Rolny Pęgów. Po upadku PGR-u w latach dziewięćdziesiątych XX wieku obiekt znajdował się w zasobach Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa. Około 1996 roku dawną rezydencję nabył prywatny inwestor. Pałac obecnie w dalszym ciągu jest własnością prywatną, zabytek można zobaczyć z większej odległości, zza ogrodzenia.
Pałac
Rezydencja wraz z folwarkiem wzmiankowana była w 1845 roku. Pałac być może ufundował w latach czterdziestych XIX wieku Rudolph Materne. Budynek murowany z cegły, potynkowany, założony na planie prostokąta, podpiwniczony, dwukondygnacyjny, nakryty dachem czterospadowym z lukarnami i powiekami. Malowniczą bryłę pałacu tworzą liczne ryzality, dobudówki, szczyty oraz kwadratowa wieża umieszczona w narożniku południowo-zachodnim, będąca prawdziwą dominantą obiektu. Fasada (elewacja południowa) dziewięcioosiowa, z asymetrycznie umieszczonym głównym wejściem. Elewacje zachowały liczne neogotyckie detale architektoniczne: schodkowe szczyty, sterczyny, fryz, machikuły (wieża), proste obramowania niektórych otworów okiennych. Wnętrza w układzie trzytraktowym. Prawdopodobnie w części pomieszczeń zachowane neogotyckie wyposażenie.
Zabytki w Pęgowie
Do rejestru zabytków w Pęgowie wpisano pałac (11.06.1987r., nr rej.: 606/W). W ewidencji zabytków miejscowości znajdują się między innymi park i pofolwarczne zabudowania gospodarcze.
Informacje praktyczne i dojazd
Dojazd komunikacją publiczną do Pęgowa zapewniają między innymi autobusy PKS kursujące z Wołowa i Wrocławia oraz pociągi z Poznania i Wrocławia. Ze względu na możliwość znalezienia przesiadki polecam dojazd przez Wrocław. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Wrocławia do węzła Wrocław Południe, następnie autostradową obwodnicą miasta (A8) do węzła Wrocław Północ. Z węzła najlepiej zjechać na DK5 w stronę Trzebnicy i skręcić w lewo w ulicę Meliorancką. Następnie jazdę należy kontynuować ulicą Kominiarską prowadzącą do ulicy Pełczyńskiej (DK342). Trasa DK342 w stronę Obornik Śląskich przebiega przez Pęgów. Odległość: z Gliwic w jedną stronę około 195km. Zespół pałacowy i zabudowania pofolwarczne położone są w centrum miejscowości, na lewo od DK342 (ul. Główna). Samochód można zostawić na parkingu przy sklepie w pobliżu pałacu, bądź w ul. Poprzecznej, po drugiej stronie parku.
Damian Dąbrowski,
Kwiecień 2013 r.
